GEMLİK

Gemlik Bursa merkezinin  32 km kuzeyinde, Marmara Denizinin en sakin ve adını verdiği körfezi kıyısında kurulmuştur.

29,13 derece doğu meridyeni ile 40,12 derece kuzey enlemi üzerinde bulunmaktadır.

İlçe yüzölçümü 413 km²’dir. Kuzeyinde Yalova’nın Armutlu ve Çınarcık, doğusunda Orhangazi, güneydoğusunda Yenişehir, güneyinde Kestel, Gürsu ve Osmangazi ve batısında Mudanya’yla çevrilidir.

Gemlik Körfezini çevreleyen dağların körfeze dönük yamaçları ilçenin arazisini oluşturmaktadır. Dağlarla kıyı arasında sıkışmış bulunan çok sayıda ova bulunmaktadır. Bunların en büyükleri Engürücük ve Gemlik ovalarıdır. İlçe merkezi Gemlik ovasının batı ucunda kurulmuştur. İlçenin en yüksek noktası, Katırlı dağları üzerindeki Üçkaya Tepesidir. Gemlik, akarsu ve göller açısından zengin bir yer değildir. Karsak Çayı İlçenin en fazla su taşıyan akarsuyudur. Uzunluk yönünden ilçenin en büyük akarsuyu olan Kocadere Katırlı Dağlarından doğar ve Engürücük Ovasını suladıktan sonra körfeze dökülür.

Gemlik, Bursa civarında kurulan en eski kenttir. Tarihi M.Ö. 12. yüzyıla kadar uzanır. Efsaneye göre Gemlik’e ilk olarak Herkül’ün geldiği ve buraya kaybolan arkadaşı ‘Syrus’un adını verdiği söylenir. Daha sonra M.Ö. 630’da Milet’ten gelen kolonilerce Kios adıyla yeniden kurulur. Daha sonra M.Ö. 556’da Lidya’lıların eline geçen bu kent, M.Ö. 499’da Perslerin eline geçmiş, M.Ö. 466’da Delos Konfederasyonu’na katılsa da M.Ö. 412’de yeniden Perslerin eline geçmiştir. M.Ö. 334’te Büyük İskender’in eline geçen, daha sonra M.Ö. 301’de Büyük İskender’in eski komutanlarından Lysimakhos’un ve M.Ö. 281’de onu Korupedion savaşında yenen 1. Selevkos’un eline geçen kasaba, MÖ. 280’de Bitinya Krallığı’nın korumasında bağımsız bir kent devletine dönüşmüş ve Roma’yla birlikte Makedonya Krallığı’na karşı ittifak kuran Etolya Birliği’nini müttefiği olması nedeniyle M.Ö. 202’de Makedonya Kralı V. Filip tarafından ele geçirilip yağmalanmış ve kayınbiraderi Bitinya Kralı 1. Prusias’a verilerek bağımsızlığına son verilmiştir. 1. Prusias buranın adını Prusias ad Mare (Denizdeki Prusias) olarak değiştirmiştir. M.Ö. 89-M.Ö. 85 ve M.Ö. 73 – M.Ö. 71 arasında Pontus Kralı (Büyük) 6. Mithridates’in işgalinde kalan kent, M.Ö. 74’te Bitinya Krallığı’yla birlikte Roma Cumhuriyeti’ne (sonradan imparatorluk) geçmiştir.

Daha sonra M.S. 395’te Doğu Roma İmparatorluğu’na geçen kent, 1087 yılında burayı ele geçiren Selçuklu kumandanlarından Ebul Kasım’ın burada bir donanma yaptırması üzerine kentin “gemilerin yanaştığı ve üretildiği yer” anlamına gelen Gemilik adını almıştır. Zaman ilerledikçe bu isim Gemlik olur ve bu zamana kadar Gemlik olarak kullanılır.

İlçe merkezinde oturan nüfusun % 80’i ticaretle uğraşır. Tuzlu zeytin, yağ, sabun ticareti başta gelmektedir.

Gemlik’te tarım, oldukça gelişmiştir. En çok zeytin üretimi yapılır. Türkiye’nin en lezzetli sofralık zeytinlerinin yetiştiği yerlerdendir. Üstün kaliteli elma, armut ve şeftali üretimi de yapılmaktadır. Türkiye’nin ilk konserve fabrikası Rifat Minare Koll. Şti kurulmasından dolayı konserveciliğin gelişmesine paralel olarak sebzecilik gelişmiştir. Yetiştirilen sebzelerin başında fasulye, enginar, salatalık, domates, bezelye, patlıcan, biber gelir.

Bölgede yer alan Umurbey Beldesinde 3. Cumhurbaşkanı merhum Celal Bayar’ın anıt mezarı yer almaktadır.

Türkiye’nin 20 Serbest Bölgesinden birisi olan BURSA SERBEST BÖLGESİ de GEMLİK ilçesi sınırlarında bulunmaktadır. Bursa Serbest Bölgesi, tüm Serbest Bölgeler içerisinde önemli sırada yer almaktadır. İstihdam olarak bakıldığında ise 7 bin kişilik civarında bir istihdam hacmini elinde bulundurmaktadır. Bursa Serbest Bölgesinin Gemlik ekonomisi ve istihdamına katkısı beklenildiği kadar olmasa da oldukça olumludur.

Gemlik’e doğru denizi göreceksin sakın şaşırma

ORHAN VELİ KANIK