KARACİĞER

 1,5 kg kütleye sahip olan karaciğer sağ ve sol olmak üzere iki loptan oluşur.

   * karaciğer, karın bölgesinde yer alan bir organdır ve onikiparmak bağırsağına bir kanalla bağlantılıdır. Herhangi bir sindirim enzimi üretmez

    * karaciğerle ince bağırsak arasında bulunan koledok kanalı karaciğerde üretilen safrayı taşır

   * pankreas ile ince bağırsak arasında bulunan wirsung kanalı pankreas öz suyunu taşır.

     * koledok kanalı ve wirsung kanalı ince bağırsağa vater kabarcığı adı verilen bölgeden açılır.

     * karaciğerin ürettiği safra, safra kesesinde depolanır ve yağların sindirimine yardımcı olmak için onikiparmak bağırsağına boşaltır.

     * Yağlı besinler onikiparmak bağırsağına ulaştığında ince bağırsaktan salgılanan kolesistokinin hormonu, safra kesesinin kasılıp gevşemesini uyarak safranın koledok kanalıyla onikiparmak bağırsağına boşaltılmasını sağlar.

KARACİĞERİN GÖREVLERİ

     * Sindirim sisteminde emilen besinler karaciğere gelerek bileşimleri ayarlanır, fazlası depolanır. Örneğin, kandaki fazla miktarda olan glikoz, karaciğerde glikojen olarak depolanır, gerektiğinde yıkılarak glikoz olarak karaciğerden tekrar kana verilir. Böylece kan şekeri düzenlenir.

     * karbonhidrat, yağ ve protein metobolizmasını düzenler.

     * karoteni A vitaminine dönüştürür.

     * Amonyağı daha az zehirli üreye dönüştürür.

     * Yağda çözünen A-D-E-K vitaminleri depolar.

     * Toksik maddeleri etkisiz hale getirir.

     * Yapısında bulunan kupfer hücreleri ile yaşlı alyuvarları yok eder.

     * Kanın pıhtılaşmasında etkili olan fibrinojen proteinini üretir.

     * Albumin, globulin gibi kan proteinlerini üretir.

     * Safra üretir ve safra kesesine gönderir, safra kesesinde depolanır.

     * Embriyonik dönemde kan hücrelerini üretir.

     * Özellikle demir gibi mineralleri depolar.

     * İlaçların zehirli etkisini yok eder.

     * Kanın pıhtılaşmasını önleyen heparin üretir.

     * Kandaki steroit yapılı hormonların seviyesini ayarlar, fazlasını kandan uzaklaştırır.

     * Hidrojen peroksiti parçalayan katalaz enzimini üretir.

     * Karaciğer, sindirim sistemi elemanı olsa da görevleri sadece sindirimle ilgili değildir. Sindirim enzimi üretmez.

 Yukarıdaki şekilden anlaşılacağı gibi karaciğere 3 damar 1 kanal bağlıdır. Damarlar kan taşırken kanal safra sıvısı taşır.

  Karaciğere bağlı 3 damardan 2 tanesi kan getirirken 1 tanesi kan götürür. Kan getirenlerin biri kalpten pompalanan temiz kanı (oksijeni fazla) karaciğere getiren karaciğer atardamarıdır. Diğeri ise bağırsaktan emilen besini getiren kapı toplardamarıdır. Kapı toplardamarından gelen kanın oksijen derişimi daima azdır (kirli kan). Ancak birey toksa kapı toplardamarından gelen glikoz fazla, açsa kapı toplardamarıyla gelen glikoz azdır.

  Kan götüren damar ise karaciğer üstü toplardamarıdır. Karaciğer üstü toplardamarındaki glikoz derişimi sağlıklı bir bireyde daima sabittir ve kirli kan taşır.

  Karaciğerin en önemli görevlerinden bir tanesi fazla glikozu glikojen olarak depolamaktır.

  Tok bir bireyde kapı toplardamarından karaciğere fazla glikoz gelir. Karaciğer, karaciğer üstü toplardamarına belli oranda glikoz verirken fazlasını glikojen olarak depolar.

Tok bir bireydeki glikoz oranı:

  Kapı toplardamarındaki>karaciğer üstü toplardamarı

  Aç bir bireyde ise kapı toplardamarıyla gelen glikoz miktarı azdır. Karaciğer vücuda belli oranda glikoz vermek zorunda olduğu için depo ettiği glikojeni yıkar ve karaciğer üstü toplardamarıyla vücuda gönderir.

Aç bir bireyde glikoz oranı:

  karaciğer üstü toplardamarı>kapı toplardamarındaki

KAYNAKÇA

 1- Sınav Yayınları Konu Modülü

 2- Palme Biyoloji Konu Anlatımı

 3- Biyoloji Portalı