BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR VE ETİK-DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZGENEL

Durum Çalışması

“Örnek olay” çalışması olarak da adlandırılan “durum çalışması” oldukça eski bir nitel araştırma türüdür. Durum çalışması; bir veya daha fazla olayın, durumun, bireyin, grubun veya sosyal ortamın belli amaçlar doğrultusunda sistematik olarak derinliğine incelenmesidir. Durum çalışmasında, kapsam olarak bir olayın sadece bir yönü incelenebileceği gibi olayın tüm boyutlarının incelenmeside yapılabilir.

(Tekindal, 2021: 506)

Durum Çalışmasına Karşı Farklı Bakış Açıları

*Stake (2005), durum çalışmasını, bir metodoloji olmaktan ziyade, araştırılacak olan şeyin, yani sınırlı bir sistem içerisinde, zaman ve mekan tarafından sınırlandırılmış olan durumun seçimi olarak ifade eder.

*Thomas (2015), durum çalışmasının kendi içinde bir araştırma yöntemi olmadığını, daha ziyade derinlemesine ve birçok açıdan incelenen bir odak noktası olduğunu belirtmektedir.

*Creswell ve Poth (2018), durum çalışmasını, nitel araştırma metodolojisi içinde bir araştırma deseni olarak görmektedir.

*Yin (2018), kendine özgü desen mantığı, veri toplama teknikleri ve analiz yaklaşımları olan geniş kapsamlı bir araştırma yöntemi olarak tarif etmektedir.

Tanımlar

Merriam ve Tisdell (2016), durum çalışmasını, sınırlı bir sistemin derinlemesine betimlenmesi ve analiz edilmesi olarak açıklamaktadır.

Lochmiller ve Lester (2017), durum çalışmasını, bir araştırmacının sınırlı bir sistem içerisinde bir veya daha fazla durumun ayrıntılı bir şekilde incelenmesine odaklanan nitel bir araştırma yaklaşımı olarak ifade etmektedir.

McMillan (2015), durum çalışmasını, bir ya da daha fazla gerçek yaşam varlığının (olaylar, ortamlar, sosyal gruplar, bireyler) ya da zaman ve mekan yönünden sınırlandırılmış sistemin doğal ortamında analizi olarak tanımlamaktadır.

Creswell ve Poth (2018), durum çalışmasını, araştırmacının belirli bir zaman içerisinde gerçek ve güncel bir veya birkaç sınırlandırılmış sistemi (veya durumu) çoklu veri toplama araçlarıyla (gözlemler, görsel-işitsel materyal, görüşmeler, raporlar) ayrıntılı olarak derinlemesine incelediği, durumu betimleyip, durumla ilişkili temaları açıkladığı nitel bir araştırma yaklaşımıdır.

Yin (2018), durum çalışmasını, güncel bir olguyu (durum) içinde bulunduğu gerçek ortamında -özellikle olgu ve bağlam arasındaki sınırların yeterince açık omadığı durumlarda- derinlemesine inceleyen bir araştırma yöntemi olarak tanımlamaktadır.

(Şen ve Yıldırım, 2021: 228)

Durum Çalışması Yöntemi Ne Zaman Kullanılır?

Durum çalışması yöntemini uygulamak için en az üç husus gereklidir:

1.İlk ve en önemlisi, durum çalışması yönteminide kapsayan farklı araştırma yöntemleri arasındaki seçeneklerin, bir araştırmanın bulmaya çalıştığı araştırma sorusunun türüyle belirlenebilmesidir (ya betimleyici bir soruya ya da açıklayıcı bir soruya işaret ettiğinde uygundur).

2.Durum çalışması yöntemi, gerçek dünya bağlamı içerisinde bir olgunun çalışılmasının önemini vurgularken “türetilmiş” verilere dayananlarla kıyaslandığında, verilerin doğal ortamlardan toplanmasını tercih eder.

3.Durum çalışması yöntemi, değerlendirme yapmada günümüzde daha yaygın olarak kullanılır.

***En iyi bilinen durum çalışması örnekleri olarak; Piaget’in kendi çocukları üzerinde zihnin bilişsel gelişim süreçlerini gözlemleme yoluyla incelmesi ve Freud’un kişilik teorisini geliştirme sürecinde bireyleri ve küçük grupları derinlemesine incelemesi gösterilebilir.

(Yin, 2017:4)

DURUM ÇALIŞMASININ TÜRLERİ

Alanyazında üç farklı sınıflandırmaya sahiptir:

1. Amaç:

*Asıl (ya da içsel): durum çalışmasında araştırmacı için olağan dışı veya eşsiz olan özel bir ‘durum’ hakkında derinlemesine bilgi edinmek amaçlanır.

*Araçsal: durum çalışmasında ise bir konu, sorun ya da olgunun en iyi şekilde anlaşılmasını sağlamak ve açıklamak için sınırlandırılmış bir durumun seçimi söz konusudur.

Örnek; Asıl durum çalışmasında belirli bir öğrencinin neden öğrenme güçlüğü çektiğini anlamak için öğrenme süreci bütünüyle ele alınırken, araçsal durum çalışmasında öğrenme güçlüğü çeken herhangi bir öğrenci üzerinden öğrenme sürecinin araştırmacının sadece ilgi duyduğu bir yönü (bilişsel, motivasyonel ya da duygusal) anlaşılmaya çalışılır ve incelenen konu ile ilgili daha önce yapılmış olan genellemeler gözden geçirilir.

*Keşfedici: durum çalışması, araştırmacının araştırılan olgunun “ne” olduğunu keşfetmeye odaklanarak veri toplayıp daha sonra toplanan veri içerisinde örüntüler aradığı türüdür.

*Betimleyici: durum çalışmasında araştırma konusu olan olgunun detaylı bir şekilde incelenmesi ve betimlenmesi söz konusudur.

*Açıklayıcı: durum çalışmasında ise amaç incelenen karmaşık olgu, olay veya süreçlerle ilgili “neden” ve “nasıl” sorularının cevaplanmasıdır.

2.Araştırma Süreci:

*Yansıtıcı: durum çalışması, araştırmacının araştırılan konu ile ilgili kişisel değerlendirmelerini yansıtıcı yorumlar, konuyla ilgili detaylı olarak tutulmuş alan notları ve/veya günlükler aracılığıyla ortaya koyduğu bir durum çalışması türüdür (bak örnek syf 232).

*Boylamsal (zamansal): durum çalışması, uzun bir zaman periyoduna (bir akademik yıl) yayılan ve devam eden bir süreci anlama ihtiyacını karşılamaya çalışır.

*Kümülatif (birikimli): durum çalışması, bir konu, olgu ya da olayla ilgili kümülatif bir bilgi birikimi oluşturmak için daha önce yapılmış olan durum çalışmalarını tekrarlamak veya geliştirmek suretiyle yapılmaktadır.

*İşbirlikli: durum çalışması, birçok bakış açısı elde etmek ve bir çok bağlamdan çoklu veriler toplamak için aynı kurum içinden veya kurumlar arası araştırmacılarla aynı amaç etrafında birlikte çalışılarak gerçekleştirilen türüdür.

3.Durum Sayısı:

*Tekli: durum çalışması, odaklanılan durum sayısı bakımından tekli olarak adlandırılır. Yin’e göre tekli durum çalışması kullanımının genel olarak beş gerekçesi vardır (Bak syf.233).

*Çoklu (ya da kolektif): durum çalışması ise birden fazla durumun aynı anda çalışmada incelendiği araştırma desenidir.

Araştırmacı bir olgu, olay veya süreci incelemek için farklı araştırma sahalarından ya da tek bir araştırma sahası içinden birden fazla durum seçerek konuyla ilgili farklı bakış açılarını ortaya koymaya çalışır (Bak syf.234).

(Şen ve Yıldırım, 2021: 230)

ŞEKİL=(Yin, 2017: 8)

DURUM ÇALIŞMASI ARAŞTIRMA SÜRECİ

1. Araştırma sorularının geliştirilmesi

2. Araştırma alt problemlerinin belirlenmesi

3. Analiz biriminin saptanması

4. Çalışılacak durumun belirlenmesi

5. Araştırmanın katılımcılarının belirlenmesi

6. Verilerin toplanması ve problemlerle ilişkilendirilmesi

7. Verilerin analizi ve yorumlanması

8. Çalışmanın raporlaştırılması

(Şen ve Yıldırım, 2021: 238)

DURUM ÇALIŞMASINA YÖNELİK ELEŞTİRİLER

*Tek bir durum üzerinden durum çalışmalarının bilimsel genellemelere izin veremeyeceği ve dolayısıyla da bilime katkı sağlayamayacağıyla ilgilidir.

*Araştırma sürecinin uzun zaman aldığı ve bunun sonucunda da okunması ve analiz edilmesi çok zor olan bir veri seti ürettiği ileri sürülmektedir.

*Durum çalışmasının güvenirliliği oldukça düşüktür.

(Tekindal, 2021: 508; Şen ve Yıldırım, 2021:244)

ÖRNEK BİR ÇALIŞMAYA GÖZATALIM

Ortaokul öğrencilerinin bir yıllık Z-kütüphane deneyimleri: Bir durum çalışması (Öztürk ve Tağa, 2018)

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/805074

ÜNİVERSİTE TERKİ: BİR DURUM ÇALIŞMASI

(Yılmaz, 2020)

file:///Users/gulsunaiboglu/Desktop/610976.pdf

SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM 🙂