Cumhuriyet Dönemi Romanı

Cumhuriyetin İlk Yıllarında Roman

Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki yazarlar, genellikle topluma eğilmişler, birtakım gerçekleri aktarmak istemişlerdir. Aralarında, sorunlara çözüm getirmeye çalışanlar ya da eleştirenler olmakla birlikte, gerçekçilik, daha çok gördüklerini, gözlemlediklerini yansıtmak, sergilemek çizgisinde kalmıştır.

Bu yılların üç önemli yazarı;

• Halide Edip Adıvar,
• Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve
• Reşat Nuri Güntekin‘dir.

Bu üç yazar, Tanzimat döneminde başlayan köye ve Anadolu’ya yönelmeyi, açılmayı bilinçli olarak geliştirmişlerdir.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN (1889-1956)

Aralarında Anadolu’yu çocukluğundan başlayarak tanıyan Reşat Nuri Güntekin, en çok Anadolu’nun bilinmezlik içinde oluşundan etkilenmiştir.

• Çalıkuşu, Kan Davası, Yeşil Gece, Acımak, Kavak Yelleri onun Anadolu’ya ilgili romanlarıdır.
• Anadolu’nun değişik sorunlarıyla birlikte toplumu ilgilendiren değişik sorunlara da değinen yazar, Kızılcık Dalları, Miskinler Tekkesi ile Son Sığınak‘ta bu konuları ele almıştır.
• Gizli El, Eski Hastalık, Yaprak Dökümü, Acımak ise eğitimle birlikte toplumdan aileye yöneldiği zamanlardır.
• Birçok yazar gibi istibdat yıllarından etkilenen Reşat Nuri; Damga, Harabelerin Çiçeği, Gökyüzü zamanlarında da bu konuya değinmiştir.
•  Dudaktan Kalbe, Akşam Güneşi ile Bir Kadın Düşmanı‘nda ise bireysel konular ele alınmıştır.
• Genelde topluma yönelik bir yazar olan Reşat Nuri, Türkçeyi özen göstererek kullanmıştır.

Yakup Kadri ve Halide Edip Anadolu’yu savaş yıllarında tanımışlardır.

HALİDE EDİP ADIVAR (1882-1964)

• İlk dikkati çeken roman Ziya Gökalp‘in etkisiyle yazdığı Yeni Turan olan Halide Edip, Ateşten Gömlek ve Vurun Kahpeye adlı romanlarıyla Anadolu’ya açılmıştır. Milli Mücadele yıllarında Anadolu’nun çeşitli sorunlarını yansıtan bu iki romandan sonra, Zeyno’nun Oğlu‘yla Doğu Anadolu’ya Diyarbakır’a değin uzanır. Dönen Ayna‘da ise Anadolu’yu, köylü ve İstanbul’lu karşılaştırmasını buluruz.
• Halide Edip’le bütünleşmiş olan Sinekli Bakkal ve Tatarcık da töre romanları olarak dikkati çekerler.
• Romanlarının baş kişilerini genellikle, güçlü, sırasında erkeklere egemen olan kadınlardan seçen Halide Edip’in değişik konulu romanları; Handan, Seviye Talip, Kalp Ağrısı, Zeyno’nun Oğlu, Yolpalas Cinayeti, Sonsuz Panayır, Dönen Ayna, Hayat Parçaları, Çaresiz, Kerim Usta’nın Oğlu, Son Eseri ve Akile Hanım Sokağı‘dır.

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU (1889-1974)

• Yakup Kadri’nin, Anadolu’ya açılışının ürünü Yaban‘dır. Olaylarının, Eskişehir, Kütahya, Simav dolaylarında geçtiği romanda Milli Mücadele yıllarının Anadolu’su verilirken, köyün ve köylünün durumu yansıtılır.
• Yaban’ı izleyerek Ankara‘da da Milli Mücadele yılları ile Cumhuriyet’in ilk yıllarının Ankara’sı verilerek bir kalkınışın öyküsü anlatılır.
• Yakup Kadri’nin romanlarında genellikle toplumun geçirdiği tarihsel evreleri buluruz. En son yayımlanan roman olmakla birlikte Hep O Şarkı, Abdülmecit, Abdülaziz, V. Murat dönemleriyle Abdülhamit döneminin yirmi yılını vererek, Kiralık Konak romanının temelini oluşturur. Kiralık Konak romanında yazar, Tanzimat döneminden başlayarak, kuşaklar arasındaki çatışmayı veriyor ve çöküşü sergiliyor. İzleyen romanlarda Cumhuriyet dönemine gelindiğini görüyoruz.
• Bir Sürgün ve Hüküm Gecesi‘nde II. Abdülhamit dönemini,
• Sodom ve Gomore‘de İstanbul’un işgal yıllarının,
• Panaromalar (Panaroma I, Panaroma II)’da Cumhuriyet’in ilanından 1952’ye değin geçen yılların değerlendirilmesi yapılmıştır.
• Nev Bahar ise tekkelerin yozlaşmasını yansıtır.