Mitoz-Mayoz

Mitoz sırasında bir hücre aynı genetik özelliklere sahip iki hücre oluşturmak üzere bir kez bölünür.

Mitozun temel amacı, büyümek ve yıpranmış hücreleri yenilemektir.

Zaman içinde düzeltilmezse, mitoz sırasında yapılan hatalar DNA’da genetik bozukluklara neden olabilecek değişikliklerle sonuçlanabilir.

Mitoz bölünme evreler halinde gerçekleşir. Mitozun evreleri 4 tanedir. Bunlar profaz, metafaz, anafaz ve telofaz şeklindedir.

Ancak bu evrelerden önce hazırlık süreci dediğimiz interfaz aşaması gerçekleşir. Hücre uzun süre interfazda kalarak kendini bölünmeye hazır hale getirir

Mitoz Bölünme Evreleri

Aşağıda mitozun dört evresi kısaca anlatılmıştır.

Profaz Evresi

Hazırlık süreci olan interfazın sona ermesiyle mitozun ilk evresi olan profaz başlar. Bu evrede hücre iyice küresel bir görüntü alır ve kıvamlı hale gelir.

Profaz evresinin başında kromozomlar çekirdeğin içinde ince şekilde görünmeye başlar. Bu aşamadaki kromozomlarının her biri kromatit adı verilen iki iplikten meydana gelmiştir. Aslında bu kromatitler, hazırlık aşamasında DNA’nın eşlenmesiyle oluşur ve kardeş kromatit olarak isimlendirilir.

Kardeş kromatitler arasında sentromer denilen bölgelerden tutunma meydana gelir. Sentromer kinetokorların bulunduğu yakınlaşma kısımlarıdır. Sentromerde iki kromatit için iki ayrı kinetokor protein yapısı vardır.

Metafaz Evresi

Metafaz mitoz bölünmenin ikinci safhasıdır.

Çekirdek zarının kaybolmasıyla birlikte metafaz evresi başlar. Kromozomların yapısı mikroskopla en belirgin şekilde metafaz evresinde görüntülenebilir. Bu aşamada kromozomlar silindirik bir yapı kazanır. Böylece kısa ve kalın halleriyle iyice belirginleşir. Kısalıp kalınlaşan bu kromozomlar ortada ekvatoral düzleme dizilir.

Her kromozomun içerdiği iki adet kardeş kromatitler zıt kutuplarına gelen kinetokorlara tutunur. Tutunma hücre iskeletini oluşturan miktotübüller aracılığıyla gerçekleşir.

Anafaz Evresi

Kardeş kromatitler tamamen birbirinin aynısı özellikler taşır. Kardeş kromotitler anafaz safhasında ayrılır. Bütün kromatitlerin sentromerler bölgeleri ani bir hareketle koparak birbirinden ayrılır. Kutuplara yaklaştıkça kromatitlerin hızı azalır. Kromatitler birbirinden ayrıldıktan sonra tekrardan kromozom diye adlandırılır.

Telofaz Evresi

Mitoz bölünmenin tamamlandığı evredir. Telofaz evresinde profaz evresinde gerçekleşen işlemlerin tam tersi gerçekleşir. Eriyen çekirdek zarının yerine yeni çekirdek zarları oluşur. İğ iplikleri kaybolur. Sıkılaşan kromozomlar tekrardan gevşemeye başlar. Hücre yavaş yavaş interfaz evresindeki duruma döner.

Çekirdek zarının ortaya çıkmasıyla artık hücrede iki adet çekirdek vardır. Çekirdekler içinde çekirdekçik yeniden şekillenerek görünür olur. Çekirdek bölünmesi tamamlanır ve durur. Sitoplazma bölünmesi ile artık iki adet hücre oluşacaktır.

-Eşeyli üreyen canlılarda gametlerin(üreme hücrelerinin) oluşumunu sağlayan özel bir bölünme şeklidir.

-Mayoz bölünmenin amacı; kromozom sayısının yarıya inmesini sağlamaktır.

-Bu bölünme ile diploit (2n) hücrelerden haploit (n) hücreler meydana gelir. Bu durum tek bir DNA eşlenmesinden sonra arka arkaya iki hücre bölünmesiyle sağlanır.

-Bu bölünme eşeyli üreyen canlılarda döllenme ile birlikte kromozom sayısının nesilden nesile sabit kalmasını sağlar.

 -Bu bölünme sonunda bir hücreden, kromozom sayısı yarıya inmiş, kalıtsal yapısı değişmiş 4 yeni hücre oluşur.