Biyoloji-Proteinler

PROTEİNLER

   Proteinler; amino asitlerin zincir halinde birbirlerine bağlanması sonucu oluşan,canlı yapısında en fazla bulunan büyük organik bileşiklerdir. Organizmaların gerçekleştirdiği tüm yaşamsal faaliyetlerde görev alırlar.

Yüksek ve düşük sıcaklık, kuvvetli asit ve bazlar, yoğun tuz, yüksek basınç, radyasyon gibi etkenler proteinlerin yapısını bozar. Bu olaya denatürasyon denir. Denatürasyona uğramış bir besin besin değerini kaybetmez ancak biyolojik özelliklerini kaybeder. Denatürasyonda amino asitler arasındaki peptit bağları korunur, proteinin üç boyutlu yapısı bozulur ve fonksiyon gerçekleştirilemez. Denatüre olmuş bazı proteinler eski haline dönebilir buna renatürasyon denir.

Proteinlerin yapısında karbon, oksijen,

azot bulunurken; kükürt ve fosfor bulundurabilirler.

Proteinlerin monomeri amino asitlerdir.

PROTEİNLER

Amino asitler bir araya gelerek proteinleri polipepdit

oluştururlar. (Bu olaya pepditleşme tepkimesi, kurulan bağa ise pepdit bağı denir.)

Amino asit + Amino asit = Dipepdit + su

Canlılarda 20 farklı amino asidin değişken grupları birbirinden farklıdır. Bunların büyük çoğunluğu insan vücudunda üretilebilirken bir kısmı da üretilemez. Bunlar dışarıdan besin yoluyla alınmak zorundadırlar.

Proteinler 3.dereceden enerji verici organik bileşiklerdir. Ancak hiçbir zaman enerji verici olarak kullanılmaz. Enerji verici olarak kullanılıyorsa canlı ölüme yaklaşmış demektir.

PROTEİNLER

Proteinler 1.dereceden yapı maddesidir. Proteinler içerdikleri amino asit çeşidi ve miktarı olmak üzere 2 gruba ayrılır;

a.) Üstün kalite proteinler (Hayvansal proteinler): Yapısında bol miktarda zorunlu amino asit bulunan proteinlere denir.

örnek

Beyaz et, balık eti, süt ve süt ürünleri, yumurta, bal…

b.) Düşük kalite proteinler (Bitkisiel proteinler): Yapısında temel amino asit sayısı ya çok az ya da hiç yoktur.

örnek

Baklagiller, kuruyemişler…

PROTEİNLERİN GÖREVLERİ

Proteinlerin vücuttaki temel işlevleri; dokuyu inşa etmek, güçlendirmek, onarmak veya yenilerini üretmektir. Proteinler hemen hemen her biyolojik süreçte rol oynar ve çok sayıda farklı fonksiyonları bulunur.

• Kolajen benzeri yapıları üretir.
• İnsülin gibi hormonların yapısında bulunur.
• Hemoglobin gibi taşıma özelliği bulunan maddelerde yer alır.
• Amilaz gibi enzimlerin yapısını oluşturur.
• Moleküllerin vücutta taşınmasında rol alır.
• Hücrelerin onarılmasını sağlar.
• Vücudu virüslerden ve bakterilerden korumada rol oynar.
• Özellikle çocuklarda ve gençlerde büyüme fonksiyonunu sağlar.

Keratin, saç gibi koruyucu kaplamaları güçlendiren yapısal bir proteindir. Kolajen ve elastin de yapısal bir işleve sahiptir ve ayrıca bağ dokusu için destek sağlar.

PROTEİNLERİN FAYDALARI

Protein ağırlıklı besinler diğer besinlere göre daha fazla tok tutar. Kas kütlesini koruduğu ve kilo verirken kas kaybını azalttığı için sporcular tarafından çokça tercih edilir. Kemikleri güçlendirdiği için kemik kırılmasının önüne biraz da olsa geçebilir. Kalori yakımında yardımcı olur ve metabolizmayı hızlandırır. Kolesterol ve yüksek tansiyonu düşürür. Vücuttaki yaraların daha hızlı iyileşmesini sağlar. Yaş arttıkça kişinin tüketmesi gereken protein ihtiyacı da artar.

KAYNAKLAR

https://acikders.ankara.edu.tr

http://www.eba.gov.tr

http://www.medikalakademi.com.t

https://tr.wikipedia.org