İÇİNDEKİLER 

 OTANTİK/OTANTİKLİK NEDİR?

OTANTİK LİDERLİK TANIMLARI

 TARİHTEN GÜNÜMÜZE OTANTİK LİDERLİK 

OTANTİK LİDERLİK YAKLAŞIMLARI ve BOYUTLARI

OTANTİK LİDERİN ÖZELLİKLERİ

EĞİTİM ÖRGÜTLERİNDE OTANTİK LİDERLİK

DÜNYADAN OTANTİK LİDERLİK ÖRNEKLERİ

OTANTİK LİDERLİĞİN GÜÇLÜ YÖNLERİ

OTANTİK LİDERLİĞE ELEŞTİRİLER

NE KADAR OTANTİK LİDERSİNİZ? 🙂

KAYNAKÇA

OTANTİK-OTANTİKLİK

“Otantik” kelimesi “özgün, gerçek olan, gerçeğe dayanan, aslına uygun, doğru” anlamlarına gelmektedir.

• Kavramın kökeni ise Yunan felsefesine dayanmaktadır.
• Özgünlüğün (Otantiklik) temellerinin ve tarihinin en derin incelemelerini ise Harter ve Erickson yapmıştır.
• Bireylerin kendi öz doğalarına uygun ve yaşamlarını net ve doğru anlayan bireylerin gelişimine – “kendini gerçekleştirme” kavramına ise hümanist psikologlar Rogers ve Maslow odaklanmıştır.
• Özellikle Maslow’a göre kendini gerçekleştiren bireyin etik inançları daha güçlüdür.
• Hümanist psikoloji bu fikirleri ile de otantik liderliğin ana kaynaklarını oluşturmaktadır.

Otantiklik, bireyin “öz değerlerine, duygularına, kişilik özelliklerine” bağlı olması ve “hayat deneyimlerine bağlı olarak özünü yani tüm istek, arzu, duygu, önceliklerini, inançlarını” bilerek ve kabullenerek bilmesi ve hareketlerinde göstermesidir.

OTANTİK LİDERLİK TANIMLARI

Otantik liderliğin tam bir tanımı yapılamasada, farklı tanımlara sahiptir;

* Shamir ve Eilam (2005), “intrapersonal perspective” (içsel bakış açısı): Kendini tanıma, öz-düzenleme, öz-kavramı, kopya olmayan, hayat tecrübeleri ile beraber gelişim gösterme.

*Eagly (2005), “interpersonal process” (kişilerarası süreç): Lider ve takipçinin beraber meydana getirdikleri karşılıklı ilişki, aralarındaki etkileşim.

*Avolio ve Gardner (2005), “developmental perspective” (gelişimsel bakış açısı): yetiştirilen özellik, ömür boyu gelişebilen ve yaşanmış olaylarla seyri değişebilen.

*Walumbwa vd. (2008), olumlu psikolojik nitelikler ve güçlü ahlak ile gelişen ve onlara dayanan liderlik davranışları.

Buna bağlı dört unsur: “öz-farkındalık, içselleştirilmiş ahlaki bakış açısı, dengeli çalışma ve ilişkisel şeffaflık“. Bu davranışlar hayat boyu öğrenilerek ve gelişim göstermektedir.

*Keser ve Kocabaş (2014), takipçiler ile liderleri arasında pozitif yönlü bir ilişkinin ve karşılıklı bilinç ve disiplinin meydana gelmesi ile gelişen pozitif kişisel gelişime yol açan liderlik.

“Kendini tanı.” Delfi

“Görünmek istediğin gibi ol.” Konfüçyüs

“Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol.” Mevlana

“Düşündüğün gibi ve ruhtan söyle.” Shakespeare

“Nasıl görünüyorsan gerçekten o ol.” Benjamin Franklin

TARİHTEN GÜNÜMÜZE OTANTİK LİDERLİK

   1990’lı yıllarda “eğitim, felsefe ve sosyoloji” alanlarında kendini göstermiş, pozitif psikoloji ve yaşanan olaylar ve onların etkilerinden ötürü otantik liderlik ortaya çıkmıştır. Özellikle ABD’de yaşanan toplumsal sıkıntılar, bilinmezlikler, 11 Eylül olayları, ekonomik çıkmazlar liderler konusunda insanların soru işaretlerine sahip olmasına sebep olmuş ve pozitif liderlik içeren otantik liderliğe ihtiyaç duyulmuştur.

Pozitif psikologlara göre otantiklik “kişinin kendini olduğu gibi yansıtması” anlamına gelmektedir. Kişi özünde nasılsa öyle davranmalı, davranış ve kişilik tutarlı olmalı, ne düşünüyor ve neye inanıyorsa ona göre hareket etmelidir.

Otantik liderlik üzerine yapılan araştırmalar ise ilk olarak Nebraska Üniversitesi’nde yapılan liderlik zirvesinden sonra çıkarılan yayınlarda yer almış; ilk makale ise 2003 yılında “Luthans ve Avolio” tarafından yayınlanmıştır. Bu makale araştırmalara hız kazandırmıştır.

“Authentic Leadership Development” (Luthans and Avolio, 2003)

https://cerf.radiologie.fr/sites/cerf.radiologie.fr/files/Enseignement/DES/Modules-Base/Luthans%20%26%20Avolio%2C%202003.pdf 

OTANTİK LİDERLİK YAKLAŞIMLARI

KURAMSAL YAKLAŞIMLAR

*Kernis (2003) tarafından geliştirilen model: “farkındalık, davranış, bilgiyi tarafsız değerlendirme ve ilişkilerde otantiklik” bileşenlerini içerir.

*Illies vd. (2005) tarafından iyileştirilen model: “öz-farkındalık, bilgiyi tarafsız değerlendirme, otantik davranış ve otantik ilişkisel yönelimler” bileşenlerini içerir.

*Gardner vd. (2005) tarafından geliştirilen model: “öz-farkındalık, bilgiyi dengeli değerlendirme, ilişkilerde şeffaflık ve otantik davranış” bileşenleri olarak açıklanmış.

*Walumbwa vd. (2008) tarafından en güncel model: “öz-farkındalık, içselleştirilmiş ahlak anlayışı, karar almada bilginin dengeli ve tarafsız değerlendirilmesi ve ilişkilerde şeffaflık”  olarak ortaya konmuştur. 

OTANTİK LİDERLİK YAKLAŞIMLARI

PRATİK YAKLAŞIMLAR

1. ROBERT TERRY’NİN OTANTİK LİDERLİK DAVRANIŞI (1993):

• Uygulamaya yöneliktir. Liderlik “nasıl icra edilmeli” ?
• Bu yaklaşımda yer alan “ahlaki dayanak ve doğru olan” işleri yapmak konularında lider gelişim göstermelidir.
• Terry, iki temel soru ile karşımıza çıkar: “Gerçekte ne oluyor?” ve “Bu konuda ne yapacağız?”
• Lider, özbenliğinde, olduğu örgütte ve dünyada doğru olanı bilir ve ona göre davranır (otantik olma).
• Terry, “Otantik İcraat Çarkını” geliştirmiştir: Öncelikle sorun ne ise  teşhis çarkı üzerinde tespit edilir ve soruna stratejik olarak uygun çözüm bulunur.
• Otantik lider bu çarkı kılavuz olarak kullanır.

“Bu yaklaşım liderlerin kendilerine, organizasyonlarına ve dünyalarına karşı otantik ve “doğru” olmalarını ve karşılaştıkları durum içinde kendi fiillerinin/davranışlarının gerçekten ne olacağı üzerine dayandırmalarını teşvik eder.“

2. BILL GEORGE’UN OTANTİK LİDERLİK YAKLAŞIMI (2003):

Terry, sorun alanları üzerinde odaklanmış iken George, liderlerin özelliklerine odaklanmıştır. George, yaptığı araştırmalar sonucu otantik liderliğin beş temel özelliğini vurgulamıştır:

1. Kendi amaçlarını anlarlar (Pursuing purpose with passion),
2. Doğru olanı yapma hakkında güçlü değerlere sahiptirler (Practicing solid values),
3. Diğerleri ile güven dolu ilişkiler kurarlar (Establishing enduring relationships),
4. Öz-disiplin gösterirler ve kendi değerleriyle hareket ederler (Demonstrating self-discipline),
5. Kendi misyonlarına aşırı tutkundurlar (Leading with heart).

George, “True North- Discover Your Authentic Leadership” adlı kitabında “otantik liderlik” kavramının gelişmesini ve iş dünyasına kazandırılmasını sağlamıştır. Kitap bireyin gerçek kuzeyini keşfederek nasıl otantik bir lider olunabilir konusunda bir yol çizmektedir.

We interviewed 125 authentic leaders to learn the secrets of their development as leaders. They were open and honest about how they developed their leadership and candidly shared their life stories, including their greatest personal struggles, failures, and triumphs. Many said they had never granted such a personal interview before. These interviews constitute the largest in-depth study ever undertaken about how business leaders develop.

After interviewing these leaders, we believe we understand why academic studies have not produced the profile of an ideal leader. Leaders are highly complex human beings, people who have distinctive qualities that cannot be sufficiently described by lists of traits or characteristics.

“True North represents who you are as a human being at your deepest level….When you follow your internal compass, your leadership will be authentic, and people will naturally want to associate with you. …, your truth is derived from your life story, and only you can determine what it should be.”

George, otantik liderliğin beş boyutunu ortaya koymuştur:

1. AMAÇ                ————————–   TUTKU

2. DEĞERLER         ————————–   DAVRANIŞ

3. İLİŞKİLER          ————————–   BAĞLILIK

4. ÖZ-DİSİPLİN      ————————–   TUTARLILIK

5. KALP                 ————————–   ŞEFKAT

George, oluşturduğu şekilde beş boyutun yanında otantik liderlik için geliştirilmesi gereken ilgili özellikleride belirtmiştir.

Otantik liderlerin bu beş özelliği, bireylerin otantik liderlik yapabilmeleri konusunda bir çerçeve çizmektedir.

https://www.billgeorge.org/articles/truly-authentic-leadership/

KURAMSAL YAKLAŞIMLAR

WALUMBVA VD. (2008), OTANTİK LİDERLİK BİLEŞENLERİ

Çalışmaları sonucu dört bileşen tespit etmişlerdir:

1. ÖZ-FARKINDALIK

2. İÇSELLEŞTİRİLMİŞ AHLAK ANLAYIŞI

3. DENGELİ İŞLEM

4. İLİŞKİSEL ŞEFFAFLIK

“Otantik liderlik pozitif psikolojiye  ve psikolojideki öz düzenleme kuramlarına dayanmaktadır. Farklı tanımlara sahip olsada, ortak noktada tüm tanımlar sözü, eylemi ve değeri arasındaki tutarlılığın önemini, liderin pozitif değerleri, öz farkındalığı ve izleyicileri ile arasındaki şeffaf ve güven ilişkisini vurgulanmaktadır (Yukl, 2018:351).”

OTANTİK LİDERİN ÖZELLİKLERİ

“Ahlak bireyin içinde “özünde” olan anlayışları; Etik ise bu anlayışları nasıl “davranışa, fiile, biçime” dönüştürdüğü süreci ifade eder” diyebiliriz.

*Öz-Farkındalık; EQ’nun (Duygusal Zeka) unsurlarının başında gelir. Bireyin kendini tanıması, güçlü ve zayıf yönlerini bilmesi, kendine ve karşısındakine dürüst olması, değerlerini ve hedeflerini net bilmesi, eleştirilere açık ve hatalarını kabul eden ve sürdürülebilir bir gelişimin içinde olabilmesidir.

Birey kendi özü ile barışık ve onu geliştirmeye açık ise başkalarına karşıda daha kontrollü ve empatik davranabilir.

“Stanford Üniversitesinde yapılan bir araştırmada liderlerin kendilerini keşfetmek için pek çaba ve zaman ayırmadıkları, bu nedenle öz-farkındalıklarının geliştirilmesinin gerekliliği ortaya konulmuştur (George vd.,2011:222)”

*İçselleştirilmiş Ahlak Anlayışı; ahlaki değerleri yüksek ve bu değerlerini davranışlarına yansıtan ve böylelikle örgüt içinde de ahlak ve etik değerlerin gelişiminin ve yayılımını sağlamak. Değerlerine göre davranan ve iki tarafta uyumluluk gösteren lider, ahlaki değerlerini içselleştirmiş demektir.

*Dengeli İşlem; liderin karar süreçlerinde tarafsız olarak değerlendirme yapabilmesi, bilgileri dengeli ölçebilmesi ve yorumlaması, dürüst olması, doğrudan yana olması.

*İlişkisel Şeffaflık; gerçek his ve duyguların yansıtılması, açık ve samimi olma, ilişkilerin karşılıklı net olması, düşünülenlerin açıkça ifade edilmesi, samimiyet, iyisiyle kötüsüyle bireyi her yanı ile tanıma.

OTANTİK LİDER;

*Gerçek ve sahtelikten uzak

*Doğru ve dürüst

*Sözü ve davranışı tutarlı

*Tutum ve tavırların bir olduğu

*Düşünmeden hareket etmeyen

*Ahlaki bakış açısı olan

*Nereden geldiklerini ve kim oldukalarını bilen

*Güçlü ve zayıf yönlerini bilerek kendini geliştiren

*Esnek ve olumlu düşünen

*İzleyenlerine güven veren

*Pozitif yönlü ilişkiler kuran

*İçlerini dışa yansıtmaktan çekinmeyen-ikiyüzlü olmayan

*Kendi inanç ve değerleri ile hareket eden

*Şeffaf ve açık olan

*İçten motive olan

*Taklit değil orijinal olan

EĞİTİM ÖRGÜTLERİNDE OTANTİK LİDERLİK ve YAPILMIŞ ÇALIŞMALARDAN ÖRNEKLER

Okul yöneticilerinin aralarındaki olumlu, dürüst, samimi, sağlam prensiplere dayalı ilişkiler aynı zamanda diğer çalışanlarada yansımakta ve bütünsel olarak okul iklimini etkilemektedir. Güvene dayalı, açık, net, dürüst, tarafsız, tutarlı, hesap verebilir, örgütün asıl hedefine odaklı bir okul ortamı okula olan bağlılığı, kişiler arası iletişimi olumlu yönde etkileyecektir Başaran, 2018).

Başaran (2018) çalışmasında; “ortaokul öğretmenlerine göre okul yöneticilerinin sergiledikleri otantik liderlik davranışları ve öğretmenlerin işe bağlılıkları arasındaki ilişki” – örgütsel bağlılık ile otantik liderlik davranışları arasında olumlu ilişkiler olduğu, yöneticilerin çalışanları ile arasında şeffaf iletişim şeklini tercih ettikleri, temel değerlere sahip oldukları ve davranışlarına yansıttıkları saptanmıştır.

Kılıç (2019) çalışmasında; okul yöneticilerinin otantik liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonları arasında pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Özerten (2018) çalışmasında okul yöneticilerinin otantik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin iş motivasyonları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Karadağ ve Öztekin-Bayır (2018) çalışmalarında, okul müdürlerinin otantik liderlik davranışlarının okul kültürünü olumlu şekilde etkilediği sonucuna varmışlardır.

Kulophas vd. (2017) çalışmalarında, öğretmenlerin akademik iyimserliği ve işe bağlılığı üzerindeki otantik liderlik etkisi modeli doğrulanmış ve otantik liderlik ile öğretmen tutumlarının bağımlı ölçüleri arasında orta düzeyde bir ilişki gözlemlenmiştir.

DÜNYADAN OTANTİK LİDERLİK ÖRNEKLERİ

NELSON MANDELA, “Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ilk siyahî devlet başkanıdır.”

Özgürlük için savaştığı için tutuklanıp 27 yıl hapse atılmasına rağmen Mandela mücadeleden vazgeçmeyi ya da nefrete teslim olmayı reddetti. Mandela ırk ayrımına karşı savaşıyordu ama aynı zamanda herkesin özgürlüğüne, adaletine ve haysiyetine saygı duyulan daha iyi bir dünya için de savaşıyordu!

ABRAHAM LINCOLN, “Amerika Birleşik Devletleri’nin 16. başkanı ve Cumhuriyetçi Parti’nin ilk başkanıdır.”

Abraham Lincoln tarihe köleliği ortadan kaldıran ABD Başkanı olarak geçmiştir. Lincoln siyahların beyazlarla eşit olduğu gibi bir fikri savunmamış, zencilerin beyazlardan daha aşağıda olduklarını ve aynı haklara sahip olmamaları gerektiğini düşünmekteydi. Fakat siyahların da insan olduğunu, emeğin kutsal olduğunu ve bir insanın emeğinin karşılığını alması gerektiği yönündeki inancını ortaya koyması güney eyaletlerinde ciddi tepki toplamaktaydı. Lincoln’ün bu görüşünün, çocukluğunda ve gençliğinin bir kısmında tüm emeğinin, bir karşılık verilmeksizin babası tarafından istismar edilmiş olmasından kaynaklandığına inanılmaktadır.

OTANTİK LİDERLİĞİN GÜÇLÜ YÖNLERİ

* Toplumun güvenilir lidere ihtiyaç duymasından ötürü, bu ihtiyacı karşılamaktadır.

* Kuramsal ve pratik yaklaşımlar sayesinde otantik lider olmak isteyen bireyler kendilerine rahat bir yol çizebilirler.

* İzleyenleri ile ortak hedefler üzerine ahlaki anlayışa sahiptir.

* Otantik liderlik özelliklerinin geliştirilebilir yanı sayesinde bireysel gelişim söz konusudur.

* Otantik liderlik anketi ile ölçülebilir (OLA- Otantik Liderlik Anketi- Walumba vd. (2008)).

(Northouse, 2018:208)

OTANTİK LİDERLİĞE ELEŞTİRİLER

* Otantik liderlik hala gelişimini sürdürmektedir ve hala eksik yanları bulunmaktadır.

* Pratik yaklaşımların yeterli kanıtı yoktur ve yeterli deneysel sonuçlara sahip değildir.

* Araştırmacıların, pozitif psikolojik bileşenleri ile otantik liderlik  ilişkisini tam olarak açıklamamaları.

* Kuramsal sonuçların etkisi net değildir; etkililiği konusunda hala açıklanmamış sorulara sahiptir.

(Northouse, 2018:209)

KAYNAKÇA

Akyürek, M. İ. (2020). Otantik liderlik:Bir alanyazın taraması. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi, 3 (3), 99-109.

Avolio, B. J. and Gardner, W. L. (2005). Authentic leadership development: Getting to the root of positive forms of leadership. The Leadership Quarterly, 16, 315-338.

Başaran, R. (2018). Ortaokullarda otantik liderlik ile işe bağlılık arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.

George, B. and Sims, P. (2007). True North-Discover your authentic leadership. San Francisco: Jossey Bass.

Karadağ, E. ve Öztekin-Bayır, O. (2018). The effect of authentic leadership on school culture: A structural equation model. IJELM, 6(1), 40-75.

Kılıç, M. E. (2019). Okul yöneticilerinin otantik liderlikleri ile öğretmenlerin motivasyon ve iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi

Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.

Korkmaz, M., Çelebi, N., Yücel, A. S., Şahbudak, E., Karta, N. ve Şen, E. (2015). Eğitim kuramlarında yönetim ve liderlik. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Kulophas, D., Hallinger, P., Ruengtrakul, A. and Wongwanich, S. (2017). Exploring the effects of authentic leadership on academic optimism and teacher engagement in Thailand. IJELM, 32(1), 27-45.

Northouse, P. G. (2019). Leadership – theory and practice (8. b.s.). USA: Sage Publications.

Özerten, K. N. (2018). Okul yöneticilerinin algılanan otantik liderlik özelliklerinn öğretmenlerin mesleki motivasyonuna etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Tabak, A., Şeşen, H. ve Türköz, T. (Ed.). (2012). Liderlikte güncel yaklaşımlar ve uygulamada kullanılabilecek ölçekler. Ankara: Detay Yayıncılık.

Uysal, T., Aksoy, C. ve Yılmaz, Ü. Y. (Ed.). Liderlik tarzları, çağdaş yönetim yaklaşımıyla insan sanatında ustalaşma. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Yetgin, M. A. (2020). Otantik liderlik ve bazı örgütsel modeller ile ilişkisi: Literatür çalışması. International Journal of Financial Economics and Banking Practices, 1(2), 1-23.

Yılmaz, K. (Ed.). (2020). Liderlik-kuram-araştırma-uygulama. Anakara: Pegem Akademi.

Yukl, G. (2018). Örgütlerde liderlik (Ş. Çetin ve R. Baltacı, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

NE KADAR OTANTİK LİDERSİNİZ?

OTANTİK LİDERLİK ÖZ-DEĞERLENDİRME ANKETİ

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdAqhSYI2n8z4mb1mhYZSWQWoWbY5s2UKlomNHssONP3irDsw/viewform?usp=sf_link

PUANLAMA:

A. 1., 5., 9. ve 13. maddelerin yanıt puanlarını,

B. 2., 6., 10. ve 14. maddelerin yanıt puanlarını,

C. 3., 7., 11. ve 15. maddelerin yanıt puanlarını,

D. 4. ,8., 12. ve 16. maddelerin yanıt puanlarını toplayın!

TOPLAM PUANLAR:

A= ÖZ FARKINDALIK

B= İÇSELLEŞTİRİLMİŞ AHLAK BAKIŞ AÇISI

C= DENGELİ İŞLEME

D= İLİŞKİSEL ŞEFFAFLIK

GÜÇLÜ VE ZAYIF BİLEŞENLERİNİZİ ÖĞRENEBİLİRSİNİZ:)

16-20 PUAN ARALIĞI = YÜKSEK

15 ve AŞAĞISI= DÜŞÜK

DİNLERKEN GÖSTERDİĞİNİZ SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM 🙂