SANAYİ DEVRİMİ VE İCATLAR

SANAYİ DEVRİMİ

-Sanayi Devrimi tarım ekonomisinden ve üretim ilişkilerinden makine ekonomisine geçmek demektir. Bu olgu 19.yüzyılda Batı Avrupa ülkelerinde meydana geldi ve oradan dünyaya yayıldı.

SANAYİ DEVRİMİ İNGİLTERE’DE BAŞLADI:

-İngiltere’de 1760-1850 yılları arasında yaşanan Sanayi Devrimini başlatan en önemli etkenler:

1. Demir üretimidir.

2. Buhar makinesi

3. Tekstil

KOK KÖMÜRÜ İLE DEMİR ERGİTME

-İlk hareket noktası, makinelerin ve aletlerin yapıldığı ana madde olan demir üretiminde çok kritik bir icat olan demir cevherinin, ilk kez başarıyla 1709’da, demir ustası Abraham Darby tarafından kok kömürüyle cevherin ergitilerek demir üretilmesidir.

-İngiltere’de bol miktarda bulunan kömür, demir ve diğer madenlerin de talebinin artmasıyla ortaya çıkan kuyudan su tahliyesi sorununun çözümü, buhar makinesini doğuracaktır.

SAVERY’NİN (1615-1715), BUHAR MAKİNESİ YA DA                                       MADENCİNİN DOSTU”

-Ticari açıdan, ilk buhar makinesi, 1698 yılında Thomas Savery adındaki, İngiliz bir mühendis tarafından yapılmıştır. Maden ocaklarındaki suyu dışarı pompalamak amacı ile yapılmış bu ilk buhar makinesi, büyük ilgi görmüş ve yeni fikirler üretilebilmesi için örnek olmuştur.

NEWCOMEN BUHAR MAKİNESİ

Newcomen buhar makinesi, THOMAS NEWCOMEN tarafından 1712 yılında düşünülen ve düşey bir pistonu piston yolunun sonuna kadar itmek için atmosfer basıncından yararlanan makine. Maden ocaklarında sızma sularının boşaltılması için önceleri bu tür bir makine kullanıldı.

WATT’IN (1736-1818) BUHAR MAKİNESİ

-Bu makine düşük bir basınçla çalışsa da, düzgün dairesel hareket sağlayan, yani dakikada belirli bir sayıda dönüşü sabit bir güçle veren ilk makinedir.

-Beygir gücü ve Watt kavramlarının güç ifadesi olarak kullanılması da Watt tarafından başlatılmıştır. Watt elektriksel enerji için kullanılır. Kısaca “W” ile gösterilir.

İPLİK YAPIMI

-İplik yapımı, bitkisel veya hayvansal elyaf, yani yün ve benzeri maddelerden çok daha eski bir teknolojidir.

-Her kavim, bir ağırlığa bağlayıp elle çevirdiği çeşitli hayvan yünlerini eğirerek, neredeyse on bin yıldan beri iplik yapar ve bunu basit bir çerçeveye gererek kumaş yaptığı gibi, iplikle, düğüm atarak yani örerek çorap, kazak vb. eşyalar üretir. Ortaçağlarda, tek bobinli eğirme kasnağı (spinning wheel) icat edilmiştir.

UÇAN MEKİK

-Pamukluda mekanik icatları başlatanın, 1733 yılında, “uçan mekik” icadı ile dokuma ustası Bury’li John Kay (1704-1764) olduğu söylenmektedir.

-El mekiği ile, insan kolunun uzanabildiği bir genişlikteki dar-enli kumaş dokunabilirken, içinde sürekli bir iplik makarası saklayan uzun bir mekik, el yardımı olmaksızın iki misli genişlikte, çift enli-kumaş parçası üstünde çok hızla hareket ediyor, başka bir ifadeyle, iki misli kumaşı daha kısa sürede dokuyabiliyordu.

İPLİK ÜRETİMİNİN MAKİNELEŞMESİ

-İplik makinesi, bir kişinin çevirdiği bir çemberin etrafında dönerek birbirine bükülen elyafın bir bobine sarılması şeklindeki geleneksel iplik çıkrığının çoğaltılması, yani bir hareketle bir çok çıkrığın çevrilmesi esasından hareket eder.

MAKİNELİ FABRİKA SİSTEMİ DOĞUYOR
(BUHARLA PAMUĞUN EVLENMESİ)

-Bunun anlamı, evlerdeki imalatın ortadan kalkmasıyla birlikte fabrika sisteminin doğması ve artık, makineler insanların yerini alıyor.

-Ayrıca, artık bu makineler eski usul bir değirmen, ahır veya boş bir kilisede değil, özel inşa edilmiş büyük fabrika binalarına yerleştirilmektedir.

-Makine, emeği, deneyi ve beceriyi, aynı anda ikame etmiştir. Bir dokuma ustası uzun zamanda yetişen, deneyimli ve yüksek ücretli bir esnaf sayılabilir, çünkü genellikle kendi üretim aracına, yani tahtadan yapılmış basitçe bir tezgaha sahiptir.

-Dokuma makinesi çıkınca, bir makine bir çok dokumacının işini çok kısa zamanda yok etmiştir; çünkü, iş artık yeni makinelerin başındaki (çok düşük ücretli) bir kadın ve/veya çocuk gözetiminde gerçekleşiyordu. Kumaş fiyatları düşüyor; kimse kendisine, (tabii iş bulursa) bu cari ücretten daha fazla bir ücret vermiyordu.

TARIM

TARIMDA MAKİNELEŞME

Harman Makinası:

-Elle ya da bir besleme düzeni ile makinaya konulan demet halindeki hububatın çarpma, sıkıştırma ve santrifüj gibi etkilerle ufalanmasını danelerin başaklardan ayrılmasını sağlayacak bir harmanlama ünitesine sahiptir.

SAMUEL MORSE

SAMUEL MORSE VE TELGRAFI

-Morse, 1832’de bir Avrupa gezisinden dönerken vapurda, yol arkadaşlarının elektrikten bahsettiklerini duyarak kulak kabarttı. Onun da elektrik konusunda kendine göre birtakım fikirleri vardı, elektrik vasıtasıyla uzaklara haber iletilebileceğini düşünüyordu.

-Morse, seyahat boyunca bu düşüncelerini gerçekleştirmek için krokiler çizdi, formüller yazdı. Amerika’ya dönünce New Haven’de küçük bir dükkana kapanıp çalışmaya başladı. ilk telgraf düzeneğini 1834’te yapmayı başardı.

-Elektrikli telgrafı, bir elektrik devresinde bobinin bir kolu çekmesi ile rulo kağıdı üzerine izler bırakması esasına dayanıyordu. Kısa ve uzun çekmeler, kısa ve uzun izler bırakıyordu.

-Bu düzenli çizgi ve kodlamalar Samuel Mors tarafından kodlanarak bir alfabe haline getirildi. Bu alfabenin adı MORS alfabesiydi.

MORSE KODU

-İlk günlerde operatörler sadece iki tane ses duyarlardı: Klik ve klak sesi. Tuşa her basış klik, tuştan parmağın çekilmesi ise klak sesini yaratıyordu.

-Örneğin, operatörün A(. -) sesini gönderebilmesi için “klik klak” yapması gerekiyordu.

-Kısa basışlar nokta (.), uzun basışlar çizginin karşılığıdır.

-Mors alfabesi örnek alınarak geliştirilen Braille
alfabesini görme engelliler kullanmaktadır.

THOMAS ALVA EDİSON

-Şehirlerde aydınlatma uzun yıllar boyunca mum ve gaz lambaları ile yapılmıştı. Edison bu sistemi değiştirmek için 40-50 iş arkadaşıyla kendi araştırma laboratuvarında işe koyuldu. Defalarca yapılan denemelerde kömürleştirme işleminden geçmiş mukavva, hindistan cevizi kabuğu, mantar, hatta laboratuvarı gezmeye gelen bir misafirin kızıl sakalı.. gibi pek çok garip madde kullanılmasına rağmen Edison aradığı ucuz ve dayanıklı ampulü yapmayı başaramadı.

-1879 yılının Kasım ayında bir gün oturup neleri değiştireceğini düşünürken ceketinin bir düğmesinin kopuk olduğunu ve oradan bir iplik parçasının sarktığını gördü. Birden yerinden fırlayıp laboratuvarına giderek çalışanlarına bir yumak ipliği küçük parçalara ayırıp kömürleştirmelerini istedi. Yaptıkları bu son denemede havası boşaltılmış ampulün içindeki iplik elektrik verildiğinde kızardı ve sarı bir ışık ortaya çıktı.

-Ampul saatlerce sönmedi ve Edison burada amacına ulaşmış oldu. 4 Eylül 1882 yılında Edison’un işaretiyle şehre elektrik akımı verildiği zaman bütün mahallenin yüzlerce binasında ampuller yandı ve etrafa elektrik enerjisi kaynaklı ışıklar saçıldı.

AMPUL

-1888 yılında, New York şehrinden bir sokak manzarası. Binaların arası DC akım taşıyan kablolarla dolu.

AKIM SAVAŞLARI

-Bir tarafta doğru akımı (DC) savunan Thomas Edison, diğer tarafta alternatif akımın (AC) savunucusu Nikola Tesla. Elektrik denince akla gelen bu iki mucidin yolları kesişecek ve aralarında tam anlamıyla “Akımlar Savaşı” başlayacaktı. Peki bu savaşın galibi kim oldu dersiniz?

–

-Tesla’nın sisteminin daha üstün niteliklere sahip olduğunu Edison da biliyordu. Bu yüzden alternatif akımı karalamak için propagandalara başvurdu. İşte ilk elektrikli sandalye fikri, bu rekabet sırasında doğdu. Edison, Tesla’nın sisteminin ne kadar tehlikeli olduğunu herkese göstermek için, elektrikli sandalyeyi kullanmaktan çekinmedi. Elektrikli sandalye, ilk olarak 6 Ağustos 1890′da bir mahkumu idam etmek amacıyla kullanıldı. Bu mahkum, William Kemmler’dı.

TESLA’NIN AMPULÜ

-Edison ambargasonu kırmak için, Westinghouse tarafından kısa sürede geliştirilen iki pinli ampuller.

-O zamanki Amerikan hükümeti, Niagara Şelalesi’nin gücünden yararlanmak için bir santral kurmaya karar verince; Edison’un bütün karalama çalışmalarına karşılık, alternatif akımın avantajı daha fazla olduğundan Tesla’nın sistemini Edison’un sistemine tercih etti. Santraldeki jeneratörlerin üzerinde, Tesla’nın adı yer alıyordu. Akımlar savaşı, dünyanın AC üstünlüğünü ve Tesla’nın dehasını tanımasıyla sonuçlanır. Tesla ise, savaştan galip çıkar.

LOUİS PASTEUR(1822 – 1895)

-Louis, Fransız mikrobiyolog ve kimyager.

-Pasteur kimyager ve daha sonra bakteriyolog olarak yaşadığı çağda, tıbbın ilerlemesine çok büyük katkılarda bulundu

-Pastör,şarbonla beraber kan zehirlemesi, kangren, loğusa humması gibi hastalıklar için de çalışmalarını yoğunlaştırır.

İLK KUDUZ AŞISI NASIL BULUNDU?

-Pastör’ün önemli bir başarısı da kuduza karşı geliştirdiği aşıdır. Kuduz hastalığı köpeklerin taşıdığı ölüme yol açan bir hastalıktır.

-Pastör zamanına kadar kuduza karşı bilinen tek çözüm yöntemi, ısırılan yerin kızgın bir demirle derinlemesine dağlanması yöntemiydi. Zaten bu yöntemin gecikmesi sonucunda, insanın canını yakmanın ötesinde hiçbir etkisi olmadığı da biliniyordu.

-Pastör hayvanlar üstünde denediği ancak insanlara uygulamadığı kuduz aşısıyla 9 yaşlarındaki bir çocuğun hayatını kurtarır. Kudurmuş bir köpeğin 14 ayrı bölgeden ısırdığı çocuğa kızgın demirle dağlama yöntemi yapılamazdı. Çaresiz annenin yalvarışına dayanamayan Pastör yaptığı aşısını ilk defa bu çocukta denemek zorunda kalır. Bu deneme 9 yaşındaki çocuk için hayata dönüş, gelecek nesiller için de çok güzel bir müjde olur.

PASTÖRİZASYON

-Pasteur’ün, özellikle mayalanma olayında ve bulaşıcı hastalıklarda mikroorganizmaların sorumlu olduğunu kanıtlaması, kendiliğinden türeme teorisini çürütmesi, şarap, bira, süt, meyve suyu gibi mayalanabilir sıvıların uzun süre bozulmadan saklanabilmelerini sağlayan “pastörizasyon” adlı konserve yönteminin gelişmesini sağladı.

-Bu yöntemde, sütü 63°C’de otuz dakika süreyle ısıtmak ve sonra hızlı bir biçimde soğuttuktan sonra sütü kapalı ve sterilize edilmiş şişelere koymak gerekiyordu. Buna benzer bir yöntem (UHT) sütü mikroplardan arındırmak için günümüzde de kullanılmaktadır.

CHARLES DARWİN(1809 – 1882)ü

-Charles Darwin 1809’da Birminhan’da doğdu.

-Charles’i en çok ilgilendiren konu doğa tarihiydi.

-Darwin, Güney Amerika kıyılarına yapılan resmi keşif gezisine katılma imkanı buldu. Darwin’in doğa bilim görüşlerini etkileyen bir başka şey de Alexander von Humboldt’un kitaplarıdır.

-Darwin, bu bağlamda 27 Aralık’ta başlayacak ve
5 yıl sürecek bir deniz yolculuğuna çıktı.

DOĞAL AYIKLANMA İLE TÜRLERİN KÖKENİ

-24 Kasım 1859’da, “Doğal Ayıklanma ile Türlerin
Kökeni” ya da kısa adıyla “Türlerin Kökeni” (Origin of
Species) adlı kitap basıldı.

-Bu kitapta,türün içerisindeki bireylerin, kalıtsal özellikler bakımından farklı olduğu gerçeğini anlattı. Bu gerçeklerden hareketle, yavruların hayatta kalması için yaşam kavgası vermek zorunda olduğunu, çevreye uyum sağlayan türlerin yaşamına devam ettiğini, veremeyenlerinse ortadan kalktığını, istenen özelliklerin de kalıtsal olarak gelecek döllere aktarıldığını ve türlerin özelliklerinin seçiminin her bölge ve koşulda farklı olması gerektiğini varsaydı.

KAYNAKÇA

-http://www.moment-expo.com/yasami-degistiren-icatlar-2

-http://www.goldenlifegazetesi.com/Devrim-Icatlari-yazisi-116.html