Anonim Halk Edebiyatında Türkü

ANONİM HALK EDEBİYATI

—Belli bir sahibi yoktur. Halkın ortak malı olan ürünlerden oluşur.

—Sözlü geleneğe dayanır.

—Dili sade, akıcı bir halk Türkçesidir.

—Şiirlerde hece ölçüsünün 7’li, 8’li, 11’li kalıpları kullanılır.

—Şiirlerinin nazım birimi dörtlüktür.

—En çok yarım kafiye kullanılmıştır.

—Ölüm, aşk, tabiat sevgisi, ayrılık acısı, özlem, yiğitlik, toplumsal aksaklıklar gibi konular işlenir.

TÜRKÜ

—Kendine özgü bir ezgi ile söylenen nazım biçimidir.

—Genellikle anonimdir, yazarı bilinenleri de zamanla halka mal olmuştur.

—Aşk, tabiat, ayrılık, hasret, gurbet, sevgi, güzellik gibi konular işlenir.

—Türküler  8’li veya 11’li hece ölçüsüyle söylenir.

—Türküler iki bölümden oluşur.

—1. Bent: Türkünün asıl sözlerinin bulunduğu bölümdür.

—2. Kavuştak: Her  bendin sonunda tekrarlanan bölümdür. Nakarat ya da bağlama adı da verilir.

1. EZGİLERİNE GÖRE TÜRKÜLER

— Usulsüzler: Bunlara uzun hava da denir. Divan, bozlak, hoyrat, kayabaşı, Çukurova gibi çeşitleri vardır.

—Usullüler: Ölçüsü ve ritmi belli olanlardır. Bunlara kırık hava da denir. Zeybekler, halaylar, barlar, horonlar, kaşık havaları… usullü türküleri oluşturur.

2. KONULARINA GÖRE TÜRKÜLER

—Ninniler: Ninni, annenin çocuğunu kucağında, salıncakta ya da beşikte uyutmak için kendine özgü bir besteyle söylediği basit sözlü türküdür.

— Çocuk Türküleri: Çocuklara, iyi duygu ve düşünceleri aşılamak için söylenen türkülerdir.

— Doğa Türküleri: Yaylalar, dağlar, ormanlar, kuşlar, çiçekler gibi türlü doğa varlıklarını konu alan türkülerdir.

— Ölüm Türküleri: Genç yaşta hastalık, cinayet, kaza gibi nedenlerle ölenler için yakılan türkülerdir.

— Oyun Türküleri: Besteleri, oyun hareketlerine ve figürlerine uygun türkülerdir.

4. YAPILARINA GÖRE TÜRKÜLER: Türküler içerisinde bentleri bir, iki, üç, dört dizeden oluşanlar olduğu gibi kavuştukları bir, iki, üç, dört dize olanlar vardır. Ayrıca her dörtlüğün son dizesi kavuştaktan oluşan türküler de vardır. Bazı türkülerde ise kavuştak yer almaz.

Karadır Şu Bahtım Kara                           

Sözüm Kar Etmiyor Yare

Yüreğimi Yaktı Nara (Eyvah Ey…)

—

Kendim Ettim Kendim Buldum

Gül Gibi Sararıp Soldum

—

Bilmez Yar Gönülden Bilmez

Akar Göz Yaşlarım Dinmez

Bir Kere Yüzüm Gülmez (Eyvah Ey…)

***

Söylerim Sözüm Almıyo

O Yar Yüzüme Gülmüyo

Garip Gönlümü Bilmiyo (Eyvah Ey…)

—

****