EKOLOJİ

EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

EKOLOJİ: Canlıların birbirleriyle ve çevresiyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.

POPÜLASYON: Belli bir bölgede aynı tür canlıların oluşturduğu topluluktur. (Muğla’daki sarı çam ağaçları.)

KOMÜNİTE: Belli bir bölgedeki birden fazla türden oluşan topluluktur. (Muğla’daki ağaçlar.)

EKOSİSTEM: Belli bir bölgedeki canlı ve cansız faktörlerden oluşan sistemdir. (Muğla ekosistemi.)

BİYOSFER: Yeryüzünde tüm canlıların yaşadığı katmandır.

Ekolojik organizasyon büyüklüğüne göre sıralarsak:

Biyosfer > Ekosistem > Komünite > Popülasyon

HABİTAT: Bir canlı türünün doğal yaşam alanıdır.

EKOLOJİK NİŞ: Bir bireyin yaşadığı ortamdaki görev ve işidir.

EKOFON: Doğada komünitelerin kesişim bölgesine denir. Bu bölgelerde, çeşitlilik, rekabet fazla iken birey sayısı daha az olur.

A. ABİYOTİK FAKTÖRLER

Doğada bulunan tüm cansız faktörler canlı gelişimini etkiler.

1. IŞIK

Fotosentetik canlılar güneş ışığını kullanarak besin sentezi yapar. Bu besin beslenme yoluyla diğer canlılara geçer. Işığın dağılışı, şiddeti, dalga boyu hem fotosentezi hem de canlıların biyosferdeki dağılımını etkiler. Bitkilerin çiçeklenmesi, üremesi, yaşam periyotları ışığa bağlı değişim gösterir. Işık hayvan davranışlarını da etkiler.

2. SICAKLIK

Enzimlerin çalışması için sıcaklığın uygun değerlerde olması gerekir. Yüksek sıcaklık enzim ve protein yapısını etkiler. Bu yüzden her organizmanın yaşayabileceği farklı bir optimum değer vardır. Canlılar yaşadığı ortama sıcaklığına göre adaptasyon gösterir.

3. İKLİM

Belli bir bölgedeki hava tiplerinin uzun zaman süresince saptanan ve mecsimleri oluşturan ortalama durumuna denir. Işık, ısı, nem, enlem, boylam, yağışlar iklimin oluşumunu etkiler. Canlılar yaşadıkları iklimsel özelliklere göre uyum ve yayılış gösterirler.

4. TOPRAK

Kara bitkileri için büyüme, gelişme ortamı, hayvanlar için yaşam alanıdır. Kumlu, kireçli, killi veya humuslu olması bitkinin gelişimini ve dolayısıyla hayvanları da etkiler.

5. MİNERALLER

Canlılarda enzim yapısında kofaktör ve metabolizmada düzenleyici olurlar. Bitki gelişimi için pek çok mineralden yeteri kadar alması gerekir.

6. SU

Enzim çalışmasını etkileyen su fotosentezde, kemosentezde ve hidrolizde kullanılır. İyi bir çözücü olan su mineral ve besin taşımasında kullanılır. Su, dünya ve canlı sıcaklığının ayarlanmasında önemli rol oynar.

7.PH

Enzim çalışması için önemlidir. Tatlı su ve toprakta görülen pH değişimleri canlıları olumsuz etkiler.

Canlılar değişen çevresel koşullara uyum sağlarlar. Bu uyum yeteneğinin minimum ya da maksimum sınırları vardır. Bu iki sınır arasında kalan aralığa tolerans (hoşgörü) aralığı denir. Bu durumu gösteren grafik ya da eğriye performans eğrisi denir.

3. AYRIŞTIRICILAR

Bir çeşit tüketicidirler. Ölü ve canlı artıklarının üzerine sindirim enzimlerini salgılayarak hücre dışında sindirirler. Bu organik maddeleri inorganik maddelere dönüştürerek canlılar için madde döngüsünü sağlarlar.

Örnek: Bazı bakteri ve mantarlar.

EKOSİSTEMDE MADDE VE ENERJİ AKIŞI

Canlı ve cansızların iş yapabilmesi için daima enerjiye gereksinim vardır. Yeryüzünde ana enerji kaynağımız güneştir.

Üreticiler güneş enerjisini kullanarak organik besin sentezler. Bu enerjiyi 1. tüketiciler onlardan da 2. tüketiciler kullanarak ihtiyacını karşılar. En sonunda döngüde oluşan artık ve canlı kalıntılarını ayrıştırıcılar tekrar döngüye kazandırır. Genelde enerjinin %90’ı bir basamaktan diğerine geçişte kaybolur. Her basamakta yaşayan canlı aldığı enerjinin %90’ını yaşamsal faaliyetler için tüketirken sadece %10’u bir üst basamağa aktarılır. Bu kullanılabilir enerji aktarımına %10 yasası denir. Enerjinin çoğu ısı olarak kaybedilir.

BESİN ZİNCİRİ VE AĞI

Bir ekosistemde üreticiden tüketicilere doğru besin ve enerjinin aktarıldığı yola besin zinciri denir. Bu yoldaki her basamak trofik düzey olarak adlandırılır. Karasal ortamlarda besin zinciri bitkilerle başlarken, su ortamlarında algler ilk trofik düzeyi oluşturur.

Ekosistemde organizmalar arasındaki beslenme ilişkileri bazen bir ağ gibi karmaşık olabilir. Buna besin ağı da denir. Birden fazla canlı aynı canlı ile besleniyor ya da birden fazla canlıyı tek canlı tüketiyor olabilir.

dvdvdfgdfgdfg