Biyoloji-Canlıların Ortak Özellikleri

1) HÜCRESEL YAPI

Tüm canlılarda temel yapı ve görev birimi. Canlılar hücre yapılarına ve sayılarına göre gruplandırılır.

• Bakteriler ve arkeler prokaryot hücre yapısına sahipken
  bunun dışında kalan canlılar (protista, mantar, bitki ve hayvan)
  ökaryot hücre yapısına sahiptir.

• Tüm prokaryotlar tek hücreliyken ökaryotlar tek ya da çok hücreli
  olabilir.

2) BESLENME

Canlılar hayatsal olması için gerekli olan enerjiyi elde
edebilmek için beslenmek zorundadır. Beslenme
yabancı canlılar üç gruba ayrılır.

a) Otorof Beslenme:
Besinini kendi üreten canlıların yapıldığını beslenmedir.
Bu canlılar besini dışarıdan hazır almazlar sadece besini
üretmek için gerekli olan jambon maddeyi (inorganik madde)
dışarıdan alırlar.

• ✔ Ototrof beslenme de iki farklı mekanizma ile besin üretilir.
  Bu mekanizmalar fotosentez ve kemosentezdir.

b) Heterotrof Beslenme:
Besinini dışarıdan hazır alan canlıların önünde beslenmedir.

c) Hem Ototrof Hem Heterotrof Beslenme:
Gerektiğinde besinini dışarıdan hazır alan gerektiğinde besinini
üretebilen canlıların yapmış olduğu beslenmedir.

3) HÜCRESEL SOLUNUM:
Canlılar hayatlarına devam edebilmek için gerekli olan enerjiyi
besinlerden karşılar. Besinin yapısında bulunan enerjiyi
kullanılabilir hale getirmek için de hücresel solunum
yaparlar. Hücresel solunum temel olarak iki şekilde yapılır.

a) Oksijensiz Solunum:
Besinin parçalanması sürecinde oksijenin kullanılmadığı
hücresel solunumdur. Bazı canlılar parçalama için oksijen dışı
solunum gazları kullanırken bazıları hiçbir solunum gazı
kullanmadan fermantasyon ile bu işlemi gerçekleştirir.

b) Oksijenli Solunum:
Besinin parçalanması sürecinde oksijenin kullanıldığı hücresel
solunumdur. Diğer hücresel solunumlara göre daha fazla
enerji üretilir.

4) BÜYÜME VE GELİŞME:Büyüme ve gelişme birbirini beraber takip eden bir süreçtir.

• Büyüme, canlıların kütle ve hacimlerinin artışıdır. Çok
  hücreli canlılarda  hücre sayısının artması ile gerçekleşirken tek hücreli canlılarda hücre hacminin artışı ile gerçekleşir. Ayrıca bitkilerde büyüme sınırsızken, hayvanlarda büyüme sınırsızdır.

• Gelişme, çok hücreli canlılarda zigottan itibaren ergin birey
  oluşana kadar geçen süreçtir. Çok hücreli canlılarda bu süreç
  hücrelerin bölünmesi ve farklılaşması ile olur. Tek hücreli
  canlılarda ise hücrenin farklılaşması ile basit düzeyde
  gerçekleşir.

5) HAREKET:
Tüm canlılar hareket edebilir. Bu hareket mekanizması bütün
canlılarda aynı şekilde olmaz.Tek hücreli canlıların bazılarında kamçı, sil ya da yalancı ayak gibi yapılar bulunur. Bu yapılarını kullanarak aktif olarak hareket ederler. Bitkilerde ise yer değiştirme hareketi görülmez. Sadece yönelme ve irkilme hareketi görülür. Bazı canlılarsa çevrenin hareketi ile hareket eder.   

6) METABOLİZMA:
Canlılarda meydana gelen hayatsal faaliyetlerin tamamıdır.
Metabolizma anabolizma ve katabolizma olmak üzere ikiye
ayrılır.

a) Anabolizma:
Canlıda meydana gelen yapım olaylarıdır. Anabolizma olayları gerçekleştirilirken canlı enerji harcar. Canlı yaşlandıkça anabolizma olayları azalmaya başlar.

b) Katabolizma:
Canlıda meydana gelen yıkım olaylarıdır. Katabolizma olayları gerçekleşirken enerji harcanmaz. Canlı yaşlandıkça katabolizma olayları artmaya başlar.

7) BOŞALTIM:
Canlıların metabolizma sonucu oluşan atık maddelerini
vücudundan uzaklaştırılmasıdır.

• Her canlı atık madde oluşturmak zorundadır. Ancak bu atık
  maddelerin vücuttan uzaklaştırılması farklı mekanizmalar ile
  gerçekleşebilir.

• Tek hücreli canlılar amonyak ve karbondioksit gibi atıklarını
  hücre zarı yüzeyinden uzaklaştırır. Ayrıca suda yaşayan tek hücreli canlılar kontraktil kofullarını kullanarak vücutlarındaki fazla suyu dışarı atarlar.

• Bitkiler yaprak dökerek boşaltım yaparlar.

• Hayvanlar farklı mekanizmalar kullanarak boşaltım yaparlar.
  Bu mekanizmalar; karbondioksit solunum sistemi ile su ve
  suda çözünmüş atık maddeler böbrekler ve ter ile
  sindirilmemiş besinler ise dışkı halinde sindirim sisteminden
  uzaklaştırılır.

8) ÜREME:
Canlılar nesillerini devam ettirebilmek için kendilerine benzer
yavrular meydana getirirler. Üreme canlının ortak özelliğidir.
Ancak yaşam için zorunlu değildir. Üreme temel olarak iki
çeşittir.

a) Eşeysiz Üreme:
Canlının üreme için başka bir canlıya ihtiyacı olmadan yaptığı
üremedir. Genellikle gelişmemiş canlılarda görülür. Genellikle
genetik çeşitlenmeye neden olmadığından değişen çevre
şartlarına dayanamayan bireyler meydana gelir.

b) Eşeyli Üreme:
İki canlının beraberce yavru ortaya getirdiği üremedir.
Genetik çeşitlenmeye neden olur, onlarla çevre
şartlarına özgüdürler.

9) TEPKİ VERME:
Tüm canlılar dış çevreden gelen fiziksel ve kimyasal uyarılara
karşı cevap ayarlar . Bu cevap canlının hayata devam etmesini
sağlıyor.

• Öglena ışığı algılayıp kamçısını kullanarak yönlendirmeli doğru
  hareket edebilir.
• Bitkiler ışığa doğru yönelebilir.
• Köpekler ses duyduğunu kafasını sese doğru hareket
  ettirebilir.

10) ADAPTASYON: Canlılar
bulundukları ortamdaki yaşama şanslarını artırayarak
ve nesillerini devam ettirerek yapılacak kalıtsal özelliklere
sahiptirler.

• Kaktüslerde su kaybını minimuma indirmek için onu
  diken halini tıklayın.
• Kutup ayılarının postu soğuktan
  ayakta durma ile diğer ayıların postlarına göre daha kalındır.

11) HOMEOSTASİ (İÇ DENGE):
Bir canlının anlık olarak değişen çevre şartlarına karşı
vücudunda meydana gelmiş olan kısa süreli değişikliklerdir.
Canlılar hayatta kalabilmek için yaşadıkları çevre ile vücutlarını
denge halinde tutmak zorundadır.

• Hava ısındığında terleme yaparak vücut sıcaklığının
  yükselmesinin engellenmesi.

• Hava basıncının düşmesi durumunda iç basıncın
  dengelenmesi amacı ile kulakların tıkanması.

12) ORGANİZASYON:
Tek hücreli canlılarda en yüksek organizasyon birimi hücre
iken; çok hücrelilerde canlının gelişmişliğini göre en yüksek
organizasyon birimi.

Atom – Molekül – Organel – Hücre – Doku – Organ – Sistem – Organizma