ORGANİK VE İNORGANİK BESİNLER

by Skytiow

Joined Dec 2019
Published Books 4

2

Canlıların hücresel yapılarını çok atomlu büyük moleküller (organik) oluşturur:

Yaşadığımız hava bir gaz karışımıdır. Havada olduğu oksijen ve azot elementleri vardır. Elementler başka maddelere ayrılamayan basit maddelerdir. Elementin en küçük birimine atom denir. Bir elementte sadece bir tür element bulunur.

Birden fazla elementin kimyasal bağlarla birbirine bağlanması sonucu bileşikler oluşur. Bileşik en küçük birimine de Molekül denir. Su molekülü gibi.

Canlılarda da elementler birleşerek kimyasal bileşikler oluştururlar. Bu birleşmeyi canlı yap yayın yöneten ve denetleyen moleküller NÜKLEİK ASİTLERDİR.

Canlılarda Bazı bileşikler karbon elementin oksijen, hidrojen ve azot gibi elementlerin bağlanmasıyla oluşur. Bu bileşikler nedeniyle organik bileşiklerdir. En önemli organik bileşikler karbonhidratlar, lipitler, proteinler ve nükleik asitlerdir.

Bileşikler inorganik bileşikler denir. Karbondioksit ve karbon monoksit içermelerine rağmen inorganik bileşik olarak tanımlanır. Organizasyon dışarıdan gerekir besini. Değişiklik nişasta glikoza parçalanır. Bazılarından enerji elde edilir. Bir kısımından ise nükleik asitlerin (DNA ve RNA) inceltilmesinde kimyasal bileşikler içerir. Bu bileşiklerin yaşıları ise karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, enzimler ve hormonlardır.

İnorganik olanlar ise su, tuz, oksijen, karbondioksit ve minerallerdir.

3

ORGANİK VE İNORGANİK BESİNLER by Skytiow - Ourboox.com

ORGANİK BİLEŞİKLER

5

KARBONHİDRATLAR
• İnsan ve hayvan organizasyonu birinci derecede tüketim maddesi olup önemli bir enerji kaynağıdır.
• C, H ve O ‘den oluşur.
• Hayvan vücudu yaşı proteinlerden yapılmışken, bitkiler ana madde olarak karbonhidratları içerir.
• Fotosentez gözden açığa çıkar.
• Karbonhidratların en küçük yapı birimi glikozdur.Vücuda yeterli karbonhidrat alınmamışsa vücut bu eksikliği, proteinleri glikoza dönüştürerek karşılar.
• Şekerler, makarnalar, kurabiyeler, ekmek, mısır nişastası, hububatlar karbonhidrat içeren besin besinlerdir.
• Karbonhidratların aşırı şişmanlık, eksik şeker hastalığı ve rahatsızlığından yol açar.
• Karbonhidratların ardından yağa dönüştürülerek depolanır.

6

YAĞLAR
• Yağlar ısı ve enerji kaynağıdır.
• C, H ve O ‘den oluşur.
• Yağlar depolanabilirilen enerji kaynağıdır.
• Damar, sinir ve organların fiziki yapı olarak korunmasını sağlar.
• A ve B vitaminleri ile proteinlerin depolanmasını sağlar.Yağların yağı yağ asidi ve gliserindir.
Et, süt, balık, zeytin.ayçiçeği, soya fasulyesi, mısır, fındık, ceviz gibi besinler yağ içerir.
C, O ve H den oluş. 3 mol yağ asidi ile 1 mol gliserinden oluşur.
Yağlar ikiye ayrılır
Doymuş yağlar (katı yağlar)
Doymamış yağlar (sıvı yağlar)
Bitkisel yağlar hidrojenle doyurularak margarin elde edilir. Yağlar hücrede enerji vericisi ve yapı maddesi olarak kullanılır Ancak enerji vericisi olarak karbonhidratlar sonra yağlar kullanılır.Canlı örgütleri darbelere ve soğuğa karşı korur.

7

PROTEİNLER
Proteinler canlının büyüyüp gelişmesinde yapı maddesi olarak görev alır.C, O ve H ‘e ek olarak yapacağı azot ta bulunur. Protein yetersiz olduğu canlı gelişemez. Hastalıklara karşı direnç düşer, altında kendini yenileyemez siroz hastalığına neden olur. Proteinlerin temel yapı birimi amino asitlerdir. Proteinler et, süt ve ürünleri, yumurta, kuru baklagiller, tahıllar ve kuru yemişlerde bol bulunur bulunur.

8

VİTAMİNLER
Canlıda düzenleyici olarak görev yapar. Sindirime uğramaz. Sağlıklı yaşam için diğer organik moleküllerle beraber alınmalıdır. A, D, E; K, vitaminleri yağda erir, diğerleri suda erir. Vitaminler vücudumuza genellikle besinlerle alınır. Besinler taze olarak tüketilmezse vitaminlerin yapısını bozar.

9

İNORGANİK MADDELER

10

SU
• Yaşam için oksijenden sonra ikinci önemli unsurdur.İnsan vücutunun yarısından beri sudur.
• Vücuttaki bütün faaliyetleri ve besinlerin taşınmasını sağlar.
• Su sindirim için gerekli bir maddedir.Ç gerekli önemli bir çözücüdür.
• Metabolik artıkların bağırsak ve böbreklerden atılmasını sağlar.
• Vücut ısısını ayarlar.
1,5-2 litre su kullanımı gereklidir
Canlıların vücudunun büyük bir bölümü sudur.Susuz yaşam düşünülemez. İnsan vücunun% 65’i sudur. Bitkilerde bu oran% 95 dir. Su iyi bir çözücüdür. Sindirim suyla olur.Madde taşınmasında rol alır. Boşaltıma yardımcı olur. Vücudun ısısını düzenler.

11

MİNERALLER (MADENSEL TUZLAR)
• Günlük besinlerden bulunabilir.En bilineni sofra tuzudur.
• Sindirilmeden kana karışır ve düzenleyici olarak görev yapar.
• Kalsiyum ve fosfor, kemik ve dişlerin oluşumunda rol oynar.Kalsiyum ayrıca kan oluşumunda etkilidir.
• Demir kandaki alyuvarlarda bulunur.
• Flor dişlerin çürümesini önler.
Vücudun büyüme ve gelişmesini sağlar.Kırılan kemiklerin onarımı ve vücut yaralarının kapanmasında mineraller etkilidir.
Yaşamsal faaliyetlerin gerçekleşebilmesi için gerekli enerji, tüm bu besin maddelerinin yeterli ve dengeli bir biçimde kullanılmasıyla çalışır.
Organik maddelere bağlı yada tuz halinde bulunurlar.Vitamin, hormon ve enzimlerin yapısına katılır. Kalsiyum, fosfor, potasyum, sodyum, demir, magnezyum, flor, klor gibi mineraller canlı için önem taşır.
Sodyum ve klor; vücudun dengesini sağlamasında, kas ve sinirlerin görevlerini yapmasını sağlar.
Potasyum ve sodyum; Hücrelerin çalışmasını kontrol eder. Kalsiyum fosforla birlikte dişlerin ve kemiklerin yapısına katılır.
Çocuklarda kalsiyum eksikliği ile beraber D vitamini eksikliği de raşitizim denen kemik hastalığı ortaya çıkar.
Demir alyuvarlarda hemoglobinde bulunur eksik olduğu kansızlık (anemi) hastalığı oluşur gelir. Diş eksikliği diş çürümesine, iyot eksikliği guatr hastalığına neden olur.

12

OKUDUĞUNUZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

Ahmet Alp ÇULHA

13