ENZİMLER

Enzimler;

Canlılarda gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonların aktivasyon enerjisini düşürerek reaksiyonları hızlandıran ve reaksiyonlardan değişmeden çıkan biyolojik katalizörlerdir.

Aktivasyon enerjisi: Bir tepkimenin başlayabilmesi için gerekli olan en düşük enerji düzeyidir.

! Bazı reaksiyonların başlayabilmesi için sadece ısı yeterli iken; bazılarında hem ısı hem de ATP gereklidir.

Katalizör: Reaksiyonlara girerek reaksiyonları hızlandıran ve hiçbir değişikliğe uğramadan reaksiyondan çıkan maddelerdir.

!Demir, platin gibi metal iyonları ve enzimler örnek verilebilir.

Enzimlerin Yapısı
Basit enzim: Sadece apoenzim kısmından oluşmuştur.
Apoenzimin yapısında sadece protein bulunur. Enzimin
çalışabilmesi için yardımcı kısma ihtiyacı yoktur.
Bileşik enzim: Apoenzim haricinde yardımcı kısım da taşıyan
enzimlerdir. Apoenzim ve yardımcı kısmın birleşmiş haline
HOLOENZİM denir. Bu enzimlerin çalışabilmesi için yardımcı
kısmın bulunması gerekir. Yardımcı kısım mineralden
oluşmuşsa KOFAKTÖR; vitaminden oluşmuşsa KOENZİM
adını alır.

Enzimlerin Özelikleri
1) Sadece canlılar tarafından hücre içinde sentezlenir.
2) Sitoplazmada serbest halde ya da organel içinde
bulunabilirler.
3) Etki ettikleri maddeye SUBSTRAT denir.
4) Hücre içinde ya da hücre dışında görev yapabilirler.
5) Enzimler substrata özgüdür. Enzimle substrat arasında
anahtar kilit ilişkisi vardır. Bu sayede bir enzim canlı
vücudundaki tüm tepkimeleri gerçekleştiremez.

6) Tekrar tekrar kullanılabilirler. Tepkimeden değişikliğe
uğramadan çıkarlar. Tepkime başlangıcı ve bitiminde
miktarlarında değişiklik olmaz. Yapıları bozulduğunda
parçalanır, yeniden üretilirler.

7) Genellikle çift yönlü çalışırlar. (Sindirim, solunum,
kemosentez ve fotosentez enzimleri çift yönlü çalışmaz.)
H2O + CO2  H2CO3
Karbonik anhidraz enzimi çift yönlü çalışır.

8) Tepkime sırasında serbest enzimler substratla birleştiğinden
Enzim – substrat kompleksi oluşur. Ortamdaki serbest enzim
miktarı azalır. Tepkime tamamlandığında kompleks
bozulacağından serbest enzim miktarı başlangıç düzeyine
tekrar gelir.

9) Tepkime çeşidi kadar enzim vardır.
10) İnorganik katalizörlerden daha hızlı çalışırlar.
H2O2 H2O + ½ O2
Fe 300 yıl
Katalaz  1 saniye
11) Enzimler isimlendirilirken genellikle aktif enzimlerin
sonuna –az; pasif enzimlerin sonuna –jen eki getirilir.
12) Bir apoenzim çeşidi sadece belirli bir koenzim ya da
kofaktör ile çalışabilir. Ancak bir koenzim ya da kofaktör birden
fazla apoenzim çeşidi ile çalışabilir. Bu nedenle hücrelerdeki
apoenzim çeşidi koenzim ya da kofaktör çeşidinden fazladır.

13) Bazı enzimler hücrede takım halinde çalışırlar.
14) Enzimler gen kontrolünde sentezlenir. Gende sorun çıkması
enzimin sentezinin bozulmasına yol açar. Bu da canlıda
rahatsızlıklara neden olur.
15) Enzim İnhibisyonu: Ürün çok fazla biriktiğinde ürün inhibitör
madde gibi davranarak enzimin çalışmasını durdurur. Bu
durumun hücreye iki faydası vardır.
1. Gereksiz ATP harcanması önlenir.
2. Gereksiz ürün oluşumu önlenir.
16) Tepkime sonunda oluşan bir ürün enzime aktivatör madde
gibi etki göstererek daha fazla ürün oluşmasına neden olabilir.
17) Enzimler etkinliklerine substratın dış yüzeyinden başlar.
Substratın yüzey alanı arttıkça enzim aktivitesi de artar.

ENZİMLERİN ÇALIŞMASINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

1) SUBSTRAT MİKTARI: Substrat miktarı arttıkça tepkime
hızlanır. Enzim miktarı sınırlı ise tepkime hızı bir süre sonra
sabit kalır.
2) ENZİM MİKTARI: Enzim miktarı arttıkça tepkime hızlanır.
Substrat miktarı sınırlı (yeni substrat eklenmeyecek) ise
tepkime hızı bir süre hızlanır sonra substratlar biteceği için
yavaşlayarak durur. Substrat miktarı sabit (yeni substrat
eklenecek ancak başlangıç miktarını geçmeyecek) ise tepkime
hızlanır bir süre sonra sabit kalır.

3) SICAKLIK: Enzimler proteinlerden oluştuğu için yüksek
sıcaklık denatürasyona neden olur. Düşük sıcaklık ise enzimin
yapısını bozmaz sadece çalışmasını durdurur. En iyi çalışmayı
optimum sıcaklıkta verirler. Canlı vücudunda bulunan
enzimlerin opt çalışma sıcaklığı canlıdan canlıya farklılık
gösterebilir.
4) SU: Enzimler ortamdaki su yoğunluğu yaklaşık olarak % 15
in altına düştüğünde çalışmazlar.
5) pH: Enzimlerin yapısına uygun çalışma aralığı vardır.
Enzimin çalışma aralığına göre yüksek ya da düşük pH
denatürasyona neden olur.
6) SUBSTRAT YÜZEYİ:
Enzimler aktivitelerine substratın dış yüzeyinden başlarlar.
Substrat yüzeyi arttıkça tepkime hızı da artar.

7) AKTİVATÖR:
Enzimin aktivitesini artıran maddelerdir. Bazıları enzimin aktif
bölgesinin daha da aktifleşmesini sağlarken bazıları substratın
enzime bağlanmasını kolaylaştırır.
8) İNHİBİTÖR:
Enzim etkinliğini yavaşlatan ya da durduran maddelerdir.
Bazıları enzimin aktif bölgesine bağlanarak aktiviteyi engeller.
Bazıları ise substrat yerine enzime bağlanarak substratın
bağlanmasını engeller.

http://www.biyolojiportali.com/konu-anlatimi/2/31/Enzimler-Canlilarin-Yapisinda-Bulunan-Organik-Bilesikler-4

https://www.selinhoca.com/enzimler