karbonhidratlar

KARBONHİDRATLAR 

Genel özellikleri

-Yapılarında C, H, ve O atomu bulunur.

-Genel formülleri (CH₂O)n  şeklindedir.

-Bitkiler tarafından fotosentez ile üretilirler.

-Fazlası yağa dönüştürülerek vücutta depolandığı için kilo almaya sebep olabilir.

Görevleri

-Canlılar tarafından 1. Sırada enerji verici olarak kullanılırlar.

-Nükleik asitlerin (DNA, RNA) ve ATP’nin yapısına katılırlar.

-Lipit ve proteinlerle birleşerek hücre zarının yapısına katılırlar.

-Bitkilerde hücre çeperinin yapısına katılırlar.

              MONOSAKKARiTLER

Sindirime uğramadan hücre zarından geçebilen basit yapılı şekerlerdir. İçerdikleri karbon atomu sayısına göre gruplandırılır.beş karbonlulara pentoz, altı karbonlulara heksoz denir. pentoz ve heksoz şekerlerin canlılardaki metabolik olaylar açısından önemi oldukça fazladır.

5 KARBONLULAR PENTOZ

Riboz

• RNA ve ATP’nin yapısına katılır.

Deoksiriboz

• DNA’nın yapısına katılır.
• Ribozdan farklı olarak yapısında bir molekül oksijen eksiktir

5 KARBONLULAR PENTOZ

Riboz

• RNA ve ATP’nin yapısına katılır.

Deoksiriboz

• DNA’nın yapısına katılır.
• Ribozdan farklı olarak yapısında bir molekül oksijen eksiktir.

6 KARBONLULAR HEKSOZ

Fruktoz

• Meyve şekeri olarak da bilinir.
• Üretici bitkiler tarafından üretilir.
• İnsanlar fruktozu glikoza dönüştürerek kullanır.
• Tatlılık derecesi en yüksek olan şekerdir.

Glikoz

• Üzüm şekeri olarak da bilinir.
• Üretici canlılar tarafından üretilir.
• Canlılar enerji elde etmek için ilk sırada kullanır.
• Kanda ölçülen tek şeker olduğundan kan şekeri olarak bilinir.
• Sinir hücreleri sadece glikozdan enerji elde eder. Açlık sırasında bayılmamızın nedeni sinir hücrelerinin yeterli glikoz bulamayışıdır.

Galaktoz

• Bitkisel ve hayvansal organizmalarda bulunur.
• Memeli hayvanlar vücutlarına aldığı glikozu galaktoza dönüştürebilir. Elde edilen galaktoz disakkarit üretiminde kullanılır.

DİSAKKARİTLER

Bir disakkarit molekülü iki monosakkaritin glikozit bağı ile birleşmesi sonucunda oluşur. Bu sırada bir molekül su açığa çıkar. Disakkaritlerin sentezlenmesi dehidrasyon tepkimesine örnektir. Arada glikozit bağı kurulduğu için dehidrasyon tepkimesinin karbonhidratlardaki özel ismi glikozitleşmedir. Disakkaritler hidroliz edilmeden hücre zarından geçemez. Maltoz, sakkaroz (sükroz) ve laktoz canlılarda bulunan disakkaritlere örnek olarak verilebilir.

POLİSAKKARİTLER

Çok sayıda glikozun glikozitleşmesiyle oluşur. Canlılar için önemli bazı polisakkaritler nişasta, glikojen, selüloz ve kitindir. Polisakkaritlerin çeşitliliği, yapılarına katılan monosakkaritlerin birbirine farklı şekilde bağlanmasından kaynaklanır. Polisakkaritler canlılarda hem depo maddesi hem de yapısal olarak
görev yapar.

DEPO POLİSAKKARİTLER

Nişasta

• Bitkilerde fotosentez sonucu üretilen glikozun fazlası nişastaya dönüştürülür.
• Nişasta bitkinin kök, gövde, yaprak, meyve ve tohum gibi organlarında depolanır.
• Patates, pirinç, arpa, buğday ve yulaf gibi besinlerde bol miktarda bulunur.
• Hayvanların besinlerle aldıkları nişasta, sindirim kanalında glikoza kadar parçalanır. Açığa çıkan glikozlar kana geçer ve hücrelere taşınır.
• Hayvan hücrelerinde nişasta bulunmaz.
• Suda az da olsa çözünür.

Glikojen

• Glikozun fazlası bakteri, mantar ve hayvan hücrelerinde glikojene dönüştürülerek depo edilir.
• Suda çok az çözünür.
• İnsanlar besinlerle vücuduna aldığı glikozun fazlasını karaciğer ve çizgili kaslarında glikojen şeklinde depo ederler.
• Açlık durumunda insan karaciğerindeki glikojen depoları tükenmeye başlar.

Yapısal Polisakkaritler

Selüloz

• Bitki hücrelerinin çeper yapısına katılır ve suda çözünmez.
• İnsan ve otçul hayvanlarda selülozu sindiren enzim üretilemez. Bu nedenle bitkisel besinlerle alınan ve sindirilemeyen selüloz dışkıyla atılır.
• Selüloz bağırsak epiteline değerek mukus ürettirir. Bağırsağın daha sağlıklı çalışmasını sağlar. Mikroorganizmalar sayesinde otçul hayvanlar selülozun yapısındaki glikozu enerji kaynağı olarak kullanabilir.
• Yeryüzünde en çok bulunan karbonhidrat çeşididir.
• Endüstriyel alanda kâğıt, pamuk ve yapay ipek yapımında kullanılır.
  

  Kitin

• Diğer polisakkaritlerden farklı olarak yapısındaki glikoz molekülleri azot içeren bir yan grup taşır.
• Mantarlarda hücre çeperinin yapısına katılır.
• Eklem bacaklıların dış iskeletinde bulunur. Örneğin uğur böceği, çekirge, kelebek, yengeç ve ıstakoz gibi.
• Kitinin saf hâli deri gibi esnek ve yumuşaktır.
• Eklembacaklılarda dış iskeletin sert olmasının sebebi, kitinin yapısına kalsiyum karbonat gibi tuzların da katılmasıdır.
• Kitin güçlü ve esnek yapısından dolayı ameliyat ipliği yapımında kullanılır. Bu iplik ameliyat yarası iyileşince kendiliğinden
  erir.

9A 297 NEHİR İNCEDERE 

kaynakça  biyolojiportali.com

yenibiyoloji.com

medikalakademi.com